De Britse krant The Independent kreeg vorige week een nieuwe eigenaar. De Russische investeerder Alexander Lebedev kocht het dagblad en het zusterblad The Independent on Sunday voor één symbolische pond van de Ierse uitgeverij Independent News & Media (INM). Aan de verkoop van de verliesgevende kranten gingen lange en harde onderhandelingen vooraf. Omdat Lebedev ook de openstaande schulden overneemt, zal INM de komende tien maanden in totaal nog 10,3 miljoen euro aan hem betalen.
De voormalige KGB-spion Lebedev is met de deal niet aan zijn proefstuk toe in de media. Samen met de vroegere president van de Sovjet-Unie Mikhail Gorbatsjov bezit hij onder meer ook 49 procent van de Russische regeringskritische krant Novaya Gazeta. In Londen nam hij vorig jaar, eveneens voor één pond, 75 procent van de aandelen over van de Evening Standard. Om zijn portemonnee te spijzen heeft de oligarch genoeg andere paarden op stal. Met de Nationale Reserve Bank, die hij in 1995 kocht en uitbouwde tot een oerdegelijke instelling, bezit hij 30 procent van de Russische luchtvaartmaatschappij Aeroflot en grote delen van de luchtvaartindustrie. Daarnaast heeft Lebedev een vinger in de pap bij onder meer Gazprom en Sberbank. De holding die rond de Nationale Reserve Bank is gebouwd, is intussen in zowat elke sector actief, gaande van toerisme tot telecommunicatie. Het Amerikaanse zakenblad Forbes schat Lebedevs fortuin op 3,5 miljard dollar.
Geen wonder dus dat hij de aankoop van een paar Britse kranten veeleer als een van zijn liefdadigheidsprojecten bestempelt. De overname van noodlijdende kwaliteitskranten beschouwt Lebedev als een manier om genoeg kritische en uiteenlopende stemmen over te houden in het publieke debat. Hij hoopt dat andere filantropen zijn voorbeeld zullen volgen. Britse journalisten zijn dan ook opgelucht dat The Independent in zijn handen is gekomen. De krant werd in 1985 door een drietal idealisten-journalisten opgericht als een eerder links, kritisch blad. Het bereikte zijn top begin jaren negentig, toen er dagelijks 400.000 exemplaren werden verkocht. Sindsdien ging het commercieel bergaf.
Toch moeten er ook kanttekeningen worden geplaatst bij Lebedevs altruïsme en zijn bezorgdheid om de democratie. Behalve een gretige investeerder is hij ook een hyperambitieuze politicus, die in 2003 zowel kandidaat was voor het burgemeesterschap van Moskou als voor de Russische Doema. In het parlement toonde hij zich aanvankelijk een voorstander van het regime van Vladimir Poetin. Later sloot hij zich aan bij de socialistische coalitie Rechtvaardig Rusland. In maart 2009 was hij kortstondig kandidaat voor het burgemeesterschap van Sotchi, waar in 2014 de Olympische Winterspelen zullen worden gehouden. Nu zou Lebedev samen met Gorbatsjov werken aan een nieuwe ‘democratische partij’. De voormalige geheim agent wil dus maar wat graag ook op het politieke toneel de eerste viool spelen. Behalve een Russisch media-imperium kunnen ook een internationaal georiënteerde Britse krant én de steun van kritische stemmen in het buitenland daar een handje bij helpen.
Hannes Cattebeke
