Vroeger formuleerde Dirk Sterckx de vragen. Nu leert hij ze te beantwoorden en desgevallend te ontwijken.

Tot voor kort verscheen Dirk Sterckx (VLD) bijna dagelijks op het scherm. Die tijd is voorbij. Sinds hij bekend maakte dat hij de journalistiek voor de politiek ruilt, werd hij naar een klein kantoor, in een uithoek van de Reyerslaan – Siberië – verbannen. Daar maakt hij zich nuttig met de opleiding van nieuwe journalisten. Van nu af aan moet Sterckx voor iedere seconde op het scherm knokken en zal hij zich als elke andere politicus aan de nieuwsnormen van de voormalige collega’s kunnen ergeren. Zeker in Straatsburg voelen de Belgische politici zich dikwijls tekortgedaan. De grote vragen van het continent interesseren de nationale pers minder dan het gekibbel over Vlaamse rondzendbrieven. Toch zette Sterckx de stap.

Hebt u al een verkiezingsslogan?

Dirk Sterckx: Ik denk dat ik het zonder doe.

Zoals de VLD met de rampzalige Europese verkiezingen van 1994?

Sterckx: Er is een verschil tussen een persoon en een partij. Ik heb het enorme voordeel dat velen weten dat ik besta en dat ik de stap naar de politiek zet. Minder bekend is dat ik een mandaat in het Europees Parlement voor de VLD ambieer.

Niemand vermoedde dat er een liberaal in u schuilging.

Sterckx: Ik beschouw dat als een compliment. Ik vind het positief dat mijn politieke kleur mijn journalistiek werk niet kleurde.

Wilt u geen slogan omdat u nog te veel journalist bent en geen standpunt durft innemen.

Sterckx: Nee, helemaal niet. Ik heb het wel moeilijk met standpunten die je in vijf woorden moet samenballen. Overigens wil ik over die slogan nog met Noël Slangen praten.

Weet u ondertussen hoeveel een lidkaart van de VLD kost?

Sterckx: 350 frank.

U zet momenteel uw eerste politieke stappen. Na het congres van de Liberale Internationale zat u met Frits Bolkestein aan tafel. Dat was lijden.

Sterckx: Nee, niet echt, het was inrijden. Annemie Neyts had me uitgenodigd en ik had het nog moeilijk met mijn nieuwe rol. Ik betrapte me erop dat ik voortdurend vragen wou formuleren.

Verschillen uw Europese standpunten niet grondig met die van het Nederlandse liberale boegbeeld?

Sterckx: Ik ben een tegenstander van de juste retour die Bolkestein verdedigt. Ik ben een overtuigd Europees federalist en de monetaire unie beschouw ik als een belangrijke stap in die richting. Het is bijgevolg normaal dat er geld van de ene regio naar de andere vloeit. Een federatie lijkt me onleefbaar als je van de juste retour je politiek credo maakt. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je geen bedenkingen over de omvang van de bijdragen en het gebruik van de geldmiddelen mag hebben.

Het is niet verboden om duidelijk te zijn in de politiek. Wilt u niet meer Europa en Bolkestein net het tegendeel?

Sterckx:(laconiek) Het zou kunnen. Ik moet u wel zeggen dat ik zijn gedachtegoed niet grondig ken. Het is natuurlijk zo dat wij meer feeling voor een federale staatsstructuur hebben dan Nederlanders. Staten zijn niet altijd rationeel georganiseerd en een Belg begrijpt dat beter dan een Nederlander.

De politicus Sterckx is een voorzichtig man.

Sterckx: Het verschil tussen journalistiek en politiek is groter dan ik dacht. Als journalist zit je op de tribune en kun je oordelen wie er goed of slecht speelt. Als politicus sta je zelf op het veld, word je beoordeeld en heb je een tegenstander die je nooit laat spelen zoals je zou willen. Nadien mag je wel in de kleedkamer en verneem je de werkelijke toedracht uit eerste hand.

Ligt het verschil er niet in dat je als journalist op de vlakte kan blijven en geen standpunt moet innemen, want ieder zijn waarheid?

Sterckx: Als politicus moet ik natuurlijk mijn waarheid verdedigen. Toch vind ik dat een politicus ook het recht op twijfel heeft. Dikwijls zijn de problemen veel complexer dan de politici doen uitschijnen. Ik ben er alleszins nog niet aan toe om de bevolking de grote waarheid te verkondigen en de juiste weg aan te duiden. Ik grossier niet in absolute zekerheden.

Daar ligt misschien de reden dat zo weinig journalisten het in de politiek maken. Ze missen het eendimensionele.

Sterckx: Het zou kunnen. (stilte) Nochtans blijf ik geloven dat je ook een goed politicus kan zijn als je oog hebt voor de complexiteit. Ik ben ervan overtuigd dat ik mijn draai in het Europees Parlement zal vinden en daar nuttig werk kan verrichten. Onlangs heb ik een Panorama-uitzending die ik in 1984 over Europa maakte, opnieuw bekeken. Jaak Vandemeulebroucke zegt daarin dat Europa een werk van lange adem is en dat je geduld moet hebben. Ik vind dat een verstandige opmerking.

U bent dus kandidaat voor een tweede mandaat.

Sterckx: Dat bedoel ik dus niet. Ik wil alleen zeggen dat de Europese molen langzaam maalt.

Wie dingen wil veranderen, wordt met tegenstand geconfronteerd. Onlangs zei u dat u geen wereldverbeteraar bent…

Sterckx: … dat is een taak die de journalisten meer en meer van de politici overnemen. Ik zie steeds meer journalisten die zich als prediker gedragen en de mensen een geweten willen schoppen. En nu terzake. Natuurlijk laat 24 jaar worstelen met de objectiviteit sporen na. Ik ben misschien voorzichtiger dan andere politici, ook al omdat ik me op nieuw terrein begeef. Het zou onverstandig zijn om nu reeds met boude uitspraken uit te pakken.

Het is ondankbaar werken in het Europees Parlement. De Vlaamse media hebben er nauwelijks belangstelling voor.

Sterckx: Ik heb de periode meegemaakt dat het anders was en dat we dikwijls met een vijftal journalisten in Straatsburg waren. Politieke verslaggeving krijgt sowieso minder aandacht en niet alleen in de tv-journaals. Journalisten krijgen ook minder tijd, want alles moet sneller. Ik maak me bijgevolg weinig illusies over de mediabelangstelling die ik in Straatsburg zal krijgen. De manier van werken van dat parlement is verre van simpel en de redacties willen daar niet langer in investeren. Geëmotioneerde debatten zijn daar trouwens bijzonder zeldzaam, want alles moet vertaald worden. De media beseffen echter onvoldoende dat het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt.

Waarom denkt u dat een Freddy Willockx (SP) en een Magda Aelvoet (Agalev) na één Europees mandaat terug naar de kleine Belgische politiek keren?

Sterckx: Als je de ambitie hebt om eerste minister te worden, is het Europees Parlement zeker de ideale plaats niet. Evenmin is het een geschikte uitvalsbasis om een belangrijke rol in de partij te spelen. Aangezien ik die ambities niet heb, zal ik er niet gefrustreerd rondlopen. Je werkt er in de schaduw, maar het is wel heel interessant. Je kunt er aan heel belangrijke dingen werken.

In het parlement komt u in een kleine liberale fractie die nauwelijks een stem in het kapittel heeft.

Sterckx: Het lijkt me veel boeiender in een kleine fractie te werken dan in een mastodont van meer dan tweehonderd leden. Als je natuurlijk zelf de lijn van het parlement wilt bepalen, ben je misschien beter in de grote fracties. En toch, zie wat er met de fraudezaak is gebeurd. De liberalen hebben toen de toon gezet en de aandacht op de twee omstreden commissarissen gevestigd.

Naarmate de macht van het parlement toeneemt, merk je een groeiende polarisatie. In welk kamp zullen de liberalen terechtkomen?

Sterckx: Ik hoop dat ze in het centrum blijven en op dat punt zit ik op dezelfde golflengte als Bolkestein.

Bolkestein heeft van Europa een geladen thema in de Nederlandse politiek gemaakt. In België heerst nog altijd de grote consensus over het Europa-beleid.

Sterckx: Ten gronde klopt dat misschien, maar ik zie wel verschillen tussen de programma’s van de respectieve partijen. Inzake fiscaliteit zeggen wij wat anders dan de socialisten. Die Europese consensus bij de traditionele partijen is overigens niet nieuw. Bovendien is de belangstelling voor Europa er gering. Ook op 13 juni, de moeder van alle verkiezingen, zal Europa nauwelijks meer dan een stiefdochter zijn.

Het was bijna gênant zoals Frank Vandenbroucke en Annemie Neyts (VLD) in een recent tv-debat over Europa bijna hetzelfde vertelden.

Sterckx:(lange stilte) Tja…

In de binnenlandse politiek daarentegen zitten de kopstukken van SP en VLD elkaar voortdurend in de haren.

Sterckx: Ook over Europa kan het botsen als de discussie over de Europese centrale bank begint. En over de belastingen verdedigen we andere standpunten dan de sociaal-democraten. Als er een Europese belasting komt, moet het voor de eigen bevolking een nuloperatie worden.

Is dat het enige argument waarom de kiezer voor Sterckx en de VLD moet stemmen?

Sterckx: Nu elf van de vijftien regeringsleiders sociaal-democraat zijn, is het gevaar groot dat de oude remedies opnieuw worden bovengehaald. Het idee dat we de werkloosheid met een uitgebreid programma openbare werken moeten oplossen, duikt weer op. Niet de overheid, maar de markt is het best geschikt om mensen een baan te bezorgen. Hoewel de sociaal-democratie water in de wijn deed, zijn er tussen ons en haar fundamentele verschillen. Ik ben natuurlijk geen economisch of monetair specialist, want slechts een eenvoudige germanist van opleiding…

…dus beïnvloedbaar door liberaleideologen.

Sterckx: Dat zal dan wel. Ik luister aandachtig, ik lees veel en ben er mij van bewust dat ik de waarheid niet in pacht heb. Toch blijf ik erbij dat er ten gronde tussen liberalen en socialisten verschillen zijn, wat dan weer niet uitsluit dat ze elkaar kunnen vinden. Er zijn raakvlakken.

Bent u voorstander van een paarsecoalitie?

Sterckx: Van mij mag het, maar wie ben ik om daarover te praten? Ik ben een kandidaat die net uit de pampers komt.

Stel dat u het voor het zeggen heeft, wordt het dan paars?

Sterckx: Wie ben ik om nu al te zeggen welke weg de partij moet opgaan?

Geniet paars uw voorkeur?

Sterckx: Ik weet het niet. Principieel ben ik voorstander van een regelmatige machtswissel. Het kan de democratie alleen ten goede komen.

Wat vindt u van Jean-Luc Dehaene?

Sterckx: Voor mij is hij een heel goed politicus. Hij is snel, kent zijn dossiers en kiest uitstekende medewerkers. Het ontbreekt hem alleen aan communicatie- en taalvaardigheid.

Dehaene was de laatste jaren de architect van de Belgische europolitiek. Wat wrijft u hem aan als u met hem in debat gaat?

Sterckx: Daar had ik nog niet aan gedacht. Ik vond het al zwaar werk als ik hem moest interviewen. Tegenspreken lijkt me nog moeilijker. Ik kan me de situatie nauwelijks voorstellen.

Waarom moet de kiezer met de Europese verkiezingen voor u en niet voor de partij van Dehaene stemmen?

Sterckx:(zucht) Wat zou ik Dehaene aanwrijven? In ieder geval een gebrek aan ijver om de Europese richtlijnen in wetten om te zetten. Onder meer over de interne markt lopen we nog achter. Dat leidt tot rechtsonzekerheid en veroordelingen in Luxemburg. Ook op het fiscale vlak heb ik mijn twijfels. Ik vermoed dat Dehaene bereid is een Europese CO₂-taks zonder compensatie in het binnenland te aanvaarden. Mijn belangrijkste verwijt is dat hij te weinig moeite deed om de bevolking het belang van Europa bij te brengen. De regering had meer kunnen doen om het maatschappelijk draagvlak van Europa te vergroten.

Vergelijk Guy Verhofstadt eens met de machtspoliticus Dehaene die niet gelooft in politieke vriendschappen en navenant handelt.

Sterckx: Er zijn veel maatschappelijke sectoren waar vriendschap nauwelijks bestaat. Zo uitzonderlijk lijkt de politiek me niet. Ik vind dat Dehaene zijn menselijke kant zeer goed verbergt. Hij weet dat je daar best niet mee te koop loopt. Op de televisie zijn er mensen die met hun persoonlijk leven te koop lopen, anderen willen alleen op hun professionele kwaliteiten beoordeeld worden. Dehaene behoort tot die tweede soort, net als Verhofstadt. Hoewel ik geen van beiden echt persoonlijk ken en ze allebei zeer verschillend vind, gelijken ze op dat punt op elkaar.

Hebt u een ideologisch of politiek examen moeten afleggen om op de lijst te komen?

Sterckx: Ik ken Karel De Gucht (VLD) sinds 1980 en ik heb vele, vele uren met hem gepraat. Ze kenden me.

Hoe voelt u zich als Louis Tobback op de neoliberalen scheldt?

Sterckx: Ik voel me niet aangesproken. Voor mij waren Ronald Reagan en Margaret Thatcher conservatieven, geen liberalen.

Tobback viseert natuurlijk de VLD-leiding en vooral Verhofstadt.

Sterckx: Dan houdt hij geen rekening met de evolutie van de laatste jaren. Nergens hoor of lees ik dat de VLD het maatschappelijk weefsel wil vernietigen, zoals Tobback voortdurend insinueert.

Herinnert u zich dat iemand ooit schreef dat je “desgevallend uit de samenleving moet kunnen treden”?

Sterckx: Ik weet het. Als je echter niet toelaat dat iemand, ook al is hij partijvoorzitter en toppoliticus, zijn standpunten bijstelt, ben je oneerlijk bezig. Zoals het gedachtegoed van de SP evolueerde, zo ook dat van de VLD. Moet je, omdat je politicus bent, voor altijd op één uitspraak vastgenageld worden? Bedrijfsleiders, academici, journalisten mogen allemaal hun ideeën bijsturen. Waarom heeft een politicus dat recht niet?

Wie is er eerste opvolger op de Europese VLD-lijst?

Sterckx:Ward Beysen.

Als Neyts in de Brusselse regering komt, wordt Beysen uw collega. Dan zal hij, zo liet hij al weten, zich op het asielbeleid storten. Dat wordt oorlog met u.

Sterckx: Waarom? Ik vind dat een Europees asiel- en migratiebeleid dringend nodig is en dat het zo realistisch en menselijk mogelijk moet zijn. Er is immers reden tot zorgen als je ziet welke score een Jörg Haider in Oostenrijk behaalt.

Denkt Beysen dan niet hetzelfde als Haider?

Sterckx: Ik denk het niet. Beysen is een liberaal, geen Blokker.

Paul Goossens