Een passerelle tussen gisteren en morgen

CEO Julien Tornare: 'Ik wil bij Zenith de spirit van een start-up introduceren.'

In de loop van zijn geschiedenis onderscheidde Zenith zich door een visionaire stichter, een rebelse horlogemaker, het eerste en wereldwijd meest befaamde automatische chronograafkaliber, een CEO met sterallures en recent de lancering van een revolutionaire oscillator. Lunch met CEO Julien Tornare.

Er was een tijd dat het El Primero-gangwerk, een van de meest accurate in serie geproduceerde kalibers ter wereld, bijna bekender was dan het merk Zenith zelf. De El Primero illustreert dan ook perfect de filosofie van precisie en betrouwbaarheid van Zenith-stichter Georges Fabre-Jacot. Dankzij zijn nauwkeurigheid (36.000 trillingen per uur), genereuze gangreserve (meer dan 50 uur) en de automatische, tweezijdige opwinding kreeg het kaliber niet alleen een plaatsje in de eigen Zenith-modellen, maar vond het ook de weg naar modellen van Rolex, Boucheron, Panerai, Daniel Roth en Hublot. Niet mis. Het kaliber, dat in 2019 zijn 50e verjaardag viert, is ook vandaag nog een van de populairste uit de horlogerie. Al blijft het voortaan voorbehouden aan de merken van de LVMH-groep, waartoe Zenith sinds 1999 behoort.

Een passerelle tussen gisteren en morgen

SCHATTEN OP ZOLDER

En nochtans. Zonder een rebelse horlogemaker waren de plannen en fabricatie-instrumenten van de El Primero in de jaren 70 voorgoed verloren gegaan. Want het Amerikaanse bedrijf Zenith Radio Corporation, sinds 1971 eigenaar van het merk uit Le Locle, besloot om de productie van mechanische horloges volledig stop te zetten ten gunste van kwartshorloges (waarvan we cynisch zouden kunnen stellen dat ze inderdaad beantwoorden aan de imperatieven van precisie en betrouwbaarheid, zoals die in 1865 door de stichter van het huis werden geïntroduceerd). Voor de directie waren alle machines, kalibers en instrumenten dus goed voor de schroothoop, en de mechanische gangwerken waaraan nog gewerkt werd, werden linea recta naar het magazijn verwezen. De El Primero was dus nog maar nauwelijks gelanceerd (in 1969) of al meteen afgedankt. Gelukkig was er de rebelse Charles Vermot, een van de oudste horlogemakers van de manufactuur. Die besloot om ’s nachts in alle geheim het gereedschap en de productiedossiers van de El Primero te verstoppen in een ongebruikte zolder. Die kan men trouwens ook vandaag nog bezichtigen tijdens een bezoekje aan de manufactuur.

In de manufactuur van Zenith in Le Locle zijn diverse ateliers in het proces betrokken: het technisch bureau, de afdeling engineering, research & development.
In de manufactuur van Zenith in Le Locle zijn diverse ateliers in het proces betrokken: het technisch bureau, de afdeling engineering, research & development.

In de jaren 1980, onder de invloed van de geniale Nicolas Hayek (de stichter van de Swatch Group), won de mechanische horlogerie echter opnieuw stilletjes terrein. Het succes bleef toenemen tot de relatief stabiele periode die we vandaag kennen – nog altijd een verrassing gezien de vrees die er heerste bij de lancering van de kwartshorloges in de jaren 70.

Het was Rolex dat in 1984 lucht kreeg van de schat die Charles Vermot verborgen had. Het merk kon Zenith ervan overtuigen om een serie El Primero-gangwerken te produceren voor zijn Daytona-model (met enkele aanpassingen weliswaar). Dat betekende een ware renaissance voor het merk en Zenith ontwikkelde intern ook een twintigtal functies en/of complicaties van de El Primero om zijn reputatie van precisie nog kracht bij te zetten: tourbillon, grote datum, rattrapante, minutenrepetitie, wekker, retrograde datum, springende seconde…

Toch volstond dit niet om de manufactuur zijn grandeur van weleer terug te geven, net zomin als de opeenvolging van nieuwe CEO’s. Al zette het merk traag maar gestaag stappen in de goede richting. Zo verraste het in 2010 door de complexiteit van de gyroscopische ‘Gravity Control’-module van het model Academy Christophe Colomb.

MANNEN VAN CHAMPAGNE

Een eerste poging om Zenith opnieuw in de spotlights van de mechanische horlogerie te plaatsen, kwam er in 2001. LVMH transfereerde de zeer populaire Thierry Mataf van Veuve Clicquot van de Champagnestreek naar Zenith in Le Locle. Tijdens zijn mandaat ging het jammer genoeg minder over het merk dan over de man zelf, al verhinderde zijn sprankelende ego niet dat het merk wel degelijk opnieuw meetelde. Mataf werd in 2009 opgevolgd door de soberder Jean-Frédéric Dufour (eveneens van bij Veuve Clicquot) maar die werd al snel weggekaapt door Rolex. In 2014 arriveerde dan Aldo Magada (ex-Omega, Piaget, Gucci en Breitling), maar ook die vertrok en staat vandaag aan het hoofd van Anonimo en Vulcain.

Het El Primero-kaliber viert volgend jaar zijn 50e verjaardag.
Het El Primero-kaliber viert volgend jaar zijn 50e verjaardag.

Het is Julien Tornare, een ancien van Vacheron-Constantin, die sinds mei 2017 aan het roer van Zenith staat. Jean-Claude Biver, de verantwoordelijke voor de horlogedivisie van LVMH (die onlangs een stap opzijzette wegens gezondheidsredenen) lichtte zijn keuze als volgt toe: ‘Julien beschikt over een ruime internationale en commerciële ervaring in de horlogerie, en die zal cruciaal zijn voor de ontwikkeling van het merk Zenith dat tegenwoordig opnieuw aanknoopt met het succes.’

Toen we de manufactuur in Le Locle bezochten, hadden we ook een ontmoeting met de nieuwe CEO van Zenith. Hij had net de nieuwe Defy Lab gelanceerd, een revolutionair horloge dat vanaf 2019 in serie zal geproduceerd worden. Julien Tornare (in 1972 geboren in Genève) startte in 2000 bij Vacheron Constantin. Eerst als verantwoordelijke voor de Zwitserse markt, nadien als voorzitter van de Noord-Amerikaanse markt. Van 2009 tot 2011 was hij hoofd internationale verkoop van Vacheron Constantin, nadien hielp hij als managing director tot april 2017 de Aziatisch-Pacifische regio ontwikkelen.

DE PRIJS VAN KWALITEIT

Julien Tornare ontvangt ons in een donker kostuum, het blauwe hemd bovenaan geopend. We lunchen in de buurt van het station van Le Locle, bij Sandro, de beste Italiaan uit de streek. Tornare is sympathiek gezelschap en een levensgenieter. Maar hij getuigt ook van orde en discipline, al was het maar door de manier waarop hij het verloop van de lunch indeelt. Een goed teken.

Waar plaatst u Zenith in het kringetje van Zwitserse kwaliteitsmerken?

JULIEN TORNARE: Zenith vormt de brug tussen de innoverende, supersnelle wereld van vandaag en de wereld van de traditionele savoir-faire. We zijn fier op ons erfgoed, maar profileren ons op een eigentijdse manier. Sommige merken zijn de gevangene van hun eigen geschiedenis, andere zijn dan weer heel jong en kunnen volledig vrij, zonder enige historische referentie, naar buiten komen. Ik wil met Zenith een heel andere richting uit. De Defy Lab, die na drie eeuwen het regelorgaan radicaal verandert, is het beste voorbeeld van onze merkfilosofie.

Vorig jaar presenteerde u tien exemplaren van de Defy Lab, een horloge met een nieuw type oscillator dat het eigenlijke werkingsprincipe van mechanische horloges, een spiraalveer gekoppeld aan een balans, zoals dat in de 17e eeuw door de Nederlander Christiaan Huygens werd uitgevonden, naar de prullenmand verwijst. Hoever is de commercialisering van dit model intussen gevorderd?

TORNARE: De productie in ‘kleine’ serie – enkele honderden exemplaren – wordt volgend jaar gelanceerd. Voor de herinnering: de grote innovatie van het model is een oscillator uit één monolithisch stuk uit monokristallijn silicium, met details die fijner zijn dan een mensenhaar. Die oscillator vervangt de traditionele combinatie balans-spiraal. De gemiddeld dertig onderdelen van een standaard regelorgaan (dat montage, aanpassing, timing, testen en smeren nodig heeft) worden dus vervangen door één enkel element dat slechts 0,5 mm dik is in plaats van 5 mm.

Zenith produceerde ooit tot 400.000 horloges per jaar. U produceert er vandaag 20.000 tot 25.000 per jaar. Kan u met de huidige productie nog altijd de uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding van vroeger aanbieden, die net mogelijk was door die grote hoeveelheden?

TORNARE: Misschien zullen de fabricatieprocessen ons toelaten om in de toekomst minder dure inhouse gangwerken te produceren. We proberen de marges aan te passen, maar de kwaliteit moet absoluut behouden blijven. Afgezien van Rolex zijn er niet veel merken die een mechanisch horloge met een zelfgemaakt gangwerk aanbieden voor 4500 euro, met de kwaliteit en kwantiteit die ons eigen zijn. Het blijft mijn doel om zichtbaar beter dan de concurrentie te doen op het vlak van prijs-kwaliteitsverhouding. Kenners zijn tegenwoordig bereid om een correcte prijs te betalen. Zonder horlogecultuur kan je de prijs van een mechanisch horloge niet begrijpen. Ik heb in de VS miljonairs en zelfs miljardairs gekend die een horloge van 20 dollar droegen. Tot het moment waarop ze de kans kregen een manufactuur te bezoeken en met eigen ogen te zien welk werk daar wordt verricht.

De Defy Lab doet drie eeuwen regelorgaan kantelen.
De Defy Lab doet drie eeuwen regelorgaan kantelen.

DE FOCUS OP WAT WERKT

In 2019 viert u het vijftigjarige bestaan van de El Primero, lanceert u de Defy Lab in serie, en dan komt het magische jaar 2020 al in zicht.

TORNARE: We finaliseren onze projecten voor volgend jaar en denken inderdaad al aan 2020. Volgend jaar wordt een jaar van consolidatie voor de Defy-lijn. En een feestjaar voor het meest bekende product van het merk: de El Primero. Al zullen we die verjaardag spreiden over twee jaar, we hebben hiervoor grote projecten gepland.

Komen er nog nieuwe modellen of gangwerken?

TORNARE: We bieden momenteel vier horlogefamilies aan: Pilote, Defy, Elite en Chronomaster. Ik ben begonnen met de rationalisering van onze catalogus. Alles verkopen tegen onverschillig welke prijs? Die tijd is voorbij. De sector moet zich op dat vlak heruitvinden. Dat wil zeggen: het aantal referenties verminderen en ons concentreren op wat werkt. We kunnen ons niet langer de luxe veroorloven om horloges te produceren die niet of te traag verkopen. Vanaf het moment dat we een nieuw horloge lanceren, moeten we meteen de echte sel-out monitoren: de verkoop aan de consument, niet de verkoop aan de winkels. In de periode van Nataf had het merk meer dan 800 referenties. Toen ik arriveerde, waren dat er nog 178 en we zullen dat terugbrengen tot minder dan 100. We willen ons concentreren op de modellen die het goed doen. Toen ik arriveerde telden we 841 verkooppunten, vandaag zijn dat er 612 en ik wil dat terugbrengen naar minder dan 500. We gaan onze inspanningen concentreren, om zo beter samen te werken. Marktaandeel winnen bij de winkeliers die we al hebben, in de plaats van nieuwe deuren te openen. Want dat leidt tot niets, zoals de geschiedenis al bewezen heeft.

'We willen tot minder dan honderd referenties zakken.'
‘We willen tot minder dan honderd referenties zakken.’

Smartwatches…

TORNARE:…zijn prachtig, maar het is niks voor Zenith. Bij ons telt de precisie en betrouwbaarheid van mechanische horloges. De hype rond smartwatches is nu al afgekoeld: het is een support zoals zovele andere. Op termijn zullen er nog volgen, duizenden zelfs. Almaar meer Chinezen dragen twee horloges: aan de ene kant het horloge om te communiceren of om hun gezondheid te monitoren, aan de andere pols het horloge dat hen zegt wie ze zijn.

ADVIES IN DE WINKEL

Hoe evalueert u de evolutie van de verkoopmethodes in de horlogesector? Internet wordt steeds populairder.

TORNARE: In deze tijden van e-commerce lanceren veel merken zich in de retail. Sommige merken hebben het zelfs exclusief over retail, niet langer over sale, maar persoonlijk ben ik overtuigd van een omnichannelaanpak. Het is belangrijk om eigen boetieks te hebben die merkambassadeurs zijn: we tellen er negen intern en een tiental extern. Maar we mogen de gewone horlogeboetieks niet vergeten, zoals zovele merken doen. Die winkels zijn de merken decennialang van dienst geweest, en sommige merken zeggen nu dat ze die winkels niet langer nodig hebben. Maar ik ben ervan overtuigd dat ze zich vergissen. We verkopen technische en complexe producten. Mensen hebben dus behoefte aan advies, en in een multimerkenboetiek krijgen ze een neutraal en persoonlijk advies, nog gerichter en eerlijker dan in een merkboetiek. Dat is een belangrijke aanpak. Internet is fantastisch maar genereert ook veel twijfels. De eigenaar van een horlogeboetiek is een professional die advies en dienstverlening combineert.

'We willen tot minder dan honderd referenties zakken.'
‘We willen tot minder dan honderd referenties zakken.’

De producten veranderen, de verkoop verandert. En de functie van CEO?

TORNARE: Die verandert ook. Het is mijn bedoeling om bij Zenith de spirit van een start-up te introduceren. Het is niet omdat we 153 jaar zijn dat we ons niet moeten aanpassen aan moderne werkmethodes. Daar maak ik nu werk van.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content