Het kan best een rechtszaak worden om naar uit te kijken, als Gerolf Annemans communicatiedeskundige Noël Slangen ook echt dagvaardt. Die weigerde in de dioxinecommissie te antwoorden op vragen van het Vlaams Blok-kamerlid – en hij riep daarvoor ‘gewetensnood’ in: Slangen praat niet met vertegenwoordigers van ondemocratische partijen. Annemans was door het incident zo de kluts kwijt dat hij boos wegliep, en de getuige en passant uitschold voor ‘idioot’.
Hoe respectabel de gewetensnood van Slangen ook is, hij overtrad simpel de wet die de werking van het parlementaire onderzoek regelt. Een onderzoekscommissie heeft de bevoegdheden van een onderzoeksrechter. Er zijn maar twee redenen waarom een getuige er niet op vragen moet antwoorden, en gewetensnood is daar niet bij. Hij mag zich eventueel verschuilen achter een beroepsgeheim en hij mag niet worden verplicht om zichzelf te beschuldigen. Anderzijds: het zou benieuwen of een lid van zo’n commissie een getuige mag uitschelden, zonder dat hij meteen van elke verdere vergadering wordt uitgesloten. Zoals een onderzoeksrechter moet ook een onderzoekscommissie niet alleen à charge ondervragen, maar ook à décharge – en het leek niet dat Annemans dat van plan was. Maar dit terzijde.
Afgezien van de hoge spektakelwaarde van het voorval, is het de vraag of zo’n netjes voorbereide publieke blijk van verzet – voor het oog van de draaiende camera’s – veel zoden aan de dijk zet. Het bevestigde Annemans maar in de rol die hij het liefst speelt. De realiteit is dat de nationale leiding van de middenstandsorganisatie NCMV vorige week botving bij haar lokale afdeling in Mechelen, met haar vraag om een bestuurslid te ontslaan dat in oktober hoog op de lijst van het Vlaams Blok zal staan. Dat zegt niet alleen veel over de situatie in die stad.
In een gesprek met Gazet van Antwerpen maakte racismebestrijder Johan Leman een onderscheid tussen de ‘democraten’ in het Blok en de zogenaamde ‘fascisten’ – bedoeld worden de aanhangers van het harde migrantenstandpunt rond voorman Filip Dewinter. De eerste groep, vond Leman, zou een plaats moeten kunnen krijgen op lijsten van de CVP, de VLD of de Volksunie. Hij kreeg voor zijn onvoorzichtige overpeinzing de wind van voren – en terecht, want hij vergiste zich. De democraten die hij meent te zien, hoeven namelijk niet in die partij te blijven. Als het daar voor hen niet meer te harden is, kunnen ze ook zelf opstappen. Ze verkiezen om te blijven, en dat zegt op zichzelf genoeg.
Toch raakte Leman een punt aan waar even mag worden bij stilgestaan. Hij weet het succes van het Vlaams Blok voor een deel aan het ontbreken van een grote conservatieve partij, die kiezers ter rechterzijde kan opvangen. Terwijl de traditionele partijen elkaar in het centrum probeerden te verdringen, lieten ze de flanken onbezet. Het Blok kreeg daarbij rechts volkomen vrij spel.
Toevallig heeft het Britse politieke maandblad Prospect in zijn maartnummer een bijdrage over de crisis in de Europese christen-democratie, waarin eenzelfde stelling wordt ontwikkeld. Het blad stelt zowel in Duitsland, als in Italië en in België dezelfde ontwikkeling vast: het vastklampen aan de macht heeft het christen-democratische project uitgehold. Met de barsten in de zuil waarop die partijen steunen, verwatert hun centrumfunctie en lopen de kiezers weg. Ze kunnen het tij, aldus Prospect, keren door radicaal te opteren voor een maatschappelijk conservatief programma, gekoppeld aan een politiek van economisch liberalisme. Ze zouden dan, met andere woorden, opnieuw de plaats moeten innemen die lang geleden al de hunne was – en zo een dam kunnen opwerpen tegen de aanwas van extreem-rechts in Europa.
Te midden van al die Blok-commotie stelden Guy Verhofstadt en Luc Van den Bossche vorige week de geplande hervorming van het ambtenarenapparaat voor. Dat moet zowat het koninginnenstuk worden van wat de coalitie in deze regeerperiode wil doen. Het is op dit moment nog een document waaraan uitsluitend gediplomeerden in de hogere bestuurskunde plezier beleven.
Als Noël Slangen bekomen is van zijn robbertje met Gerolf Annemans wacht hem daar een taak: de kiezer duidelijk maken dat hij straks aan het loket beter zal worden geholpen. Die kiezer ernstig nemen en overtuigen is per slot van rekening belangrijker dan een partijtje schaduwboksen met een gehaaid advocaat.
Hubert van Humbeeck
