Patrick Martens

Het Vlaams Blok stuurt aan op een permanente confrontatie met het politiek establishment. Dat komt de partij intern en extern goed uit.

Het Vlaams Blok lijkt voortdurend in staat van oorlog te verkeren. Dat blijkt uit een doorlichting die Jo Bue- lens en Kris Deschouwer van de VUB-vakgroep Politieke Wetenschappen van de partij hebben gemaakt.

De communicatie in het Vlaams Blok werkt alleen van ‘boven naar onder’. Dertien mannen en één vrouw leggen de naar schatting 15.000 leden een ijzeren discipline op. Wie buiten de partijlijnen kleurt, wordt eruit gezet. De leiding gebruikt intussen de mechanismen van de publieke partijfinanciering en van de omkadering van de parlementsfracties om de structuren uit te bouwen. In 2001 beschikte het Vlaams Blok over bijna 4,5 miljoen euro aan activa. Dat jaar gaf de partij ook 2 miljoen euro uit aan propaganda.

‘In vergelijking met andere partijen is het Vlaams Blok de kampioen van de propaganda’, noteren Buelens en Deschouwer. En er liggen nog andere ijzers in het vuur zoals de ‘infiltratie’ van vakbonden en ziekenfondsen, en een ‘verweercel’ die de media in de gaten houdt en via ‘persverantwoordelijken’ bestookt met provocerende lezersbrieven. Op andere momenten worden campagnes van sociale organisaties tegen racisme oordeelkundig ontregeld.

De strakke partijorganisatie heeft volgens Buelens en Deschouwer niet alleen te maken met de doeleinden van het Vlaams Blok zelf. Ook de ‘vijandige omgeving’ met het cordon sanitaire als exponent die het Vlaams Blok weghoudt van de machtsuitoefening, heeft een invloed. Maar de partijtop gaat daar op een dubbelzinnige manier mee om. Enerzijds is het een bruikbare factor voor de rol van underdog. Anderzijds meent Filip Dewinter al sinds 1995 dat het doorbreken van dat cordon een voorwaarde voor de groei van de partij is.

Maar wil het Vlaams Blok wel in coalities stappen? Volgens Buelens en Deschouwer is het antwoord negatief. Dewinter mag dan graag burgemeester van Antwerpen worden in 2006, in de partij overheerst de retoriek van stichter en erevoorzitter Karel Dillen over de ‘verboden vleespotten’. Zodoende is het Vlaams Blok ‘nog steeds in grote mate een zweeppartij’, die met haar Vlaamse en migrantenstandpunten de lat voor andere partijen bewust ‘onbereikbaar hoog’ legt.

‘Door zich niet te hoeven voorbereiden op het maken van beleid, moet het Vlaams Blok zich niet in alle debatten mengen. De keuze om vaak te zwijgen, en alleen te spreken als er gescoord kan worden, is de perfecte strategische keuze van een zweeppartij’, aldus nog Buelens en Deschouwer. Waarmee ze meteen ook suggereren hoe andere partijen die keuze van het Vlaams Blok kunnen counteren.

Jo Buelens en Kris Deschouwer, ‘De verboden vleespotten – De partijorganisatie van het Vlaams Blok tussen oppositie en machtsdeelname’, VU Brussel, 2003, 42 blz.

Patrick Martens

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content