Als je een saai burgerlijk leven leidt met een tandarts uit de provincie en door de beslommeringen van het moederschap dreigt te stikken, verlang je naar vrijheid. De ikvertelster uit “De koffer”, de jongste roman van Isabel Marie, probeert die drang te stillen door stiekem haar studies te hervatten. Ook neemt ze een minnaar, net als Madame Bovary, naar wie ze trouwens verwijst. Hij bezorgt haar het genot dat haar workaholic van een man haar ontzegt, maar brengt haar niet het verwachte psychische soelaas. Ze zit immers verwikkeld in een dwingende zoektocht naar haar afkomst, nadat ze van haar overleden moeder een koffer vol brieven heeft ontvangen. Die speurtocht is ontnuchterend: haar ouders die haar op vierjarige leeftijd hebben achtergelaten, zijn “slechts marionetten van het lot” geweest. Terwijl ze hun beweegredenen tracht te achterhalen, beseft ze bovendien dat ze dezelfde weg inslaat als zij: ze veronachtzaamt haar kinderen en herhaalt “de leugens, stilte, verwaarlozing”, waarin ze opgroeide. “Bij het zoeken naar het spoor van haar ouders blijft ze gevangen in het net van hetzelfde lot.” Het neerschrijven van haar geschiedenis geeft haar evenmin de verhoopte toegang “tot een tijd zonder noodlot”. Zelfmoord plegen zoals haar vader deed, is het enige alternatief.

In “De koffer” tekent Isabel Marie een nieuwe Emma Bovary, zij het dat de ikvertelster niet de dupe is van haar illusies. Ze is een intelligente vrouw die vlijmscherp haar gevoelens analyseert en op een rake, genadeloze manier de gangbare mythes omtrent liefde en moederschap doorprikt. Anders dan in veel retrospectieve romans brengt de confrontatie met het verleden geen bevrijding en blijft ook de therapeutische kracht van het schrijven uit. Het vrijheidsverlangen mondt uit in een fataliteitsgedachte.

“Aan het lot van het voorgeslacht kan men niet ontkomen.” Wie enkel op het verleden teert, is tot ondergang gedoemd: een gedachte uit het psychoanalytische erfgoed. Isabel Marie was naast schrijfster ook psychoanalytica. Een uur na het voltooien van “De koffer” pleegde ze zelfmoord. Blijkt dat ook psychoanalytici last kunnen hebben van hun verleden. Jammer, want “De koffer” getuigt van schrijftalent.

Isabel Marie, “De koffer”, uit het Frans vertaald door

Zsuzso Pennings, Aristos, Rotterdam, 160 blz., 598 fr.

Agnès Van Emelen

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content