In Oekraïne dreigt een patstelling: Viktor Janoekovitsj heeft de presidentsverkiezingen gewonnen, maar het was een overwinning zonder glans.

Op het moment dat Julia Timosjenko zich door een haag van aanhangers en journalisten een weg naar het spreekgestoelte baant, weet ze al dat ze verloren heeft. De eerste exitpolls en de gestaag binnenlopende verkiezingsresultaten wijzen uit dat niet zij, maar de pro-Russische oppositieleider Viktor Janoekovitsj de nieuwe president van Oekraïne wordt. Maar het verschil tussen de twee rivalen is veel kleiner dan verwacht – amper twee procent – en geen van beide kandidaten haalt de volstrekte meerderheid.

Volgens de Oekraïense kieswet hoeft dat ook niet. Toch weigert de nog altijd in functie zijnde premier met de markante vlecht zich bij haar nederlaag neer te leggen. ‘Ik ben ervan overtuigd’, zegt Timosjenko, ‘dat de meerderheid van de burgers voor een democratisch, Europees en sterk Oekraïne gekozen heeft.’ Ze houdt de mogelijkheid open de verkiezingsuitslag juridisch aan te vechten. Haar team beweert over aanwijzingen te beschikken dat er stemfraude is gepleegd.

En zo lijkt Oekraïne opnieuw in een patstelling terecht te komen. De kans is niet gering dat de verkiezingsstrijd niet alleen voor de rechtbank maar ook op straat een verlengstuk krijgt. Timosjenko had al vóór de verkiezingen met massaal protest en ‘een nieuw Maidan’ gedreigd. Maidan is het centrale plein in de Oekraïense hoofdstad Kiev waar zich in 2004 ‘de Oranjerevolutie’ afspeelde. Het protest van honderdduizenden mensen tegen de grootschalige fraude bij de presidentsverkiezingen dwong Janoekovitsj toen tot het uitschrijven van nieuwe verkiezingen – die hij verloor.

Zo ver wil Janoekovitsj het deze keer niet laten komen. ‘Ik dank alle kiezers,’ zei hij, ‘ook diegenen die niet voor mij gestemd hebben.’ Maar het blijft natuurlijk een feit dat meer dan de helft van de kiezers tégen de nieuwe president heeft gestemd. In zijn eigen hoofdstad is hij bijna een vreemde: in Kiev haalde hij nauwelijks een kwart van de stemmen. In geen enkele van de westelijke of centrale regio’s kon hij Timosjenko verslaan. Daar staat dan weer tegenover dat hij in de oostelijke industriebekkens, waar voornamelijk Russisch wordt gesproken, 80 tot 90 procent van de kiezers achter zich wist te scharen.

Voor Oekraïense begrippen heeft de uitslag van de presidentsverkiezingen veel weg van een fotofinish. Het land is tot op het bot verdeeld – zoveel is duidelijk geworden. Janoekovitsj en Timosjenko staan even sterk en beiden zijn ze te zwak om Oekraïne te verenigen.

© Der Spiegel