De EU heeft zich wel erg nadrukkelijk in de campagne voor de Servische parlementsverkiezingen gemengd.

‘Javier Solana is de man die verarmd uranium en clusterbommen op ons hoofd heeft gegooid. Moet uitgerekend hij ons nu komen vertellen wat democratie is?’ Woorden van minister van Infrastructuur Velimir Ilic, wiens NS-partij op zondag 11 mei in een kartel met de partij van premier Vojislav Kostunica naar de stembus trekt.

Solana, de huidige buitenlandcoördinator van de Europese Unie, was in 1999 secretaris-generaal van de NAVO, toen het bondgenootschap luchtaanvallen uitvoerde op Servië. Die waren bedoeld om president Slobodan Milosevic te dwingen om zich uit de provincie Kosovo terug te trekken.

Ilic’ uitval staat symbool voor de retoriek van de nationalisten tegenover de EU. Europa wordt, samen met de Verenigde Staten, aansprakelijk gesteld voor alle ellende die Servië de jongste twintig jaar heeft moeten ondergaan: het uiteenvallen van Joegoslavië, de economische verwoesting van het land eind jaren negentig, de vernedering van de bombardementen en het verlies van Kosovo.

De ruzie over een mogelijk toenaderingsverdrag met de Europese Unie, een zogenaamd Stabilisatie- en Associatieakkoord (SAA), vormde niet toevallig het breekpunt van de aftredende coalitie.

Die werd gedomineerd door de prowesterse DS-partij van president Boris Tadic. De post van premier was evenwel in handen van Vojislav Kostunica (DSS). Tadic pleitte voor de ondertekening van het SAA, Kostunica verzette zich ertegen. Het akkoord ondertekenen zou volgens Kostunica inhouden dat Servië zich bij het verlies van Kosovo neerlegt. Van de 27 EU-lidstaten hebben er 18 het onafhankelijke Kosovo immers al erkend, nadat die provincie van Servië op 17 februari haar onafhankelijkheid had uitgeroepen.

De Unie heeft zich bovendien gehaast om het akkoord nog voor de verkiezingen rond te krijgen. Tadic ging het vorige week in Luxemburg alsnog ondertekenen, met luidkeels protest van de nationalisten als gevolg. Kostunica belooft dat hij het akkoord meteen na de verkiezingen nietig zal verklaren. Maar het openlijke stemadvies van de Unie kan ook contraproductief werken. De Radicale Partij (SRS), die nadrukkelijk met Moskou dweept, is nu al de grootste partij en staat in de peilingen alweer op kop. Waarnemers in Belgrado zien een coalitie van DSS en SRS als de meest waarschijnlijke.

Tenzij de Unie alsnog een konijn uit de hoed tovert. Volgens het Duitse weekblad Der Spiegel proberen Europese diplomaten Kostunica opnieuw tot een coalitie met de prowesterse DS te verleiden. Om Kostunica gezichtsverlies te besparen, zou de EU in ruil enkele toegevingen doen inzake Kosovo. De Unie zou bijvoorbeeld de ‘administratieve scheiding’ van de Servische minderheid in Kosovo alsnog toelaten, iets wat altijd onbespreekbaar is genoemd, maar op het terrein de facto het geval is.

Voorlopig blijft Kostunica echter vasthouden aan de onrealistische maximumeisen van zijn partij: zolang Europa Kosovo niet opnieuw als een onderdeel van Servië beschouwt, zijn gesprekken over Europees lidmaatschap uit den boze. Voor een land dat om buitenlandse investeringen smeekt, geen geruststellende gedachte.

Gerry Meeuwssen

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content