Waar mensen samen zijn, zijn afspraken nodig. Een schoolreglement bevat een aantal van die afspraken. Dat zegt Herman Swerts, ondervoorzitter van Vigom (Vereniging Inrichtingshoofden van het Gemeenschapsonderwijs Middenscholen).

JA

Herman Swerts

“Goede afspraken maken goede vrienden. Daarom zijn voor elke gemeenschap – en een school is een gemeenschap – regels nodig. Die bestaan uit formele en informele afspraken. De formele zijn neergeschreven in het schoolreglement. In het vrije net ondertekenen ouders of de meerderjarige leerlingen dat voor akkoord. Gaan ze niet akkoord, dan moeten ze naar een andere school. In het gemeenschapsonderwijs tekenen de ouders of de meerderjarige leerlingen voor kennisgeving.

Naast dat reglement bestaan informele afspraken, leefregels die niet altijd op papier staan. Alle regels samen vormen de schoolcultuur. Elke school heeft een eigen cultuur en als die goed is, voelen de leerlingen zich ook goed.

De meeste reglementen schrijven leerlingen helaas meer plichten dan rechten voor. Maar er is een evolutie. De leerlingenraden zijn nu verplicht zodat leerlingen een vinger in de pap krijgen. Dat is goed omdat samen nadenken over afspraken behoort tot de basisdemocratie en die kan je niet vroeg genoeg aanleren.

Een belangrijk punt bij een reglement is – en dat wordt vaak vergeten – dat regels de zwakkere leerlingen beschermen. En dat een reglement er voor iedereen is: leerlingen, leerkrachten en directie.

Wat nu het opleggen van een kledingcode betreft, daar is de basisregel dat iemands vrijheid stopt waar de vrijheid van de ander begint. Dat past in het pedagogisch project van het gemeenschapsonderwijs, waar we tolerantie, openheid, rechten van het kind, verantwoordelijkheidsgevoel en gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen hoog in het vaandel hebben.

Het lijkt dus inconsequent om jongens te verbieden oorringen te dragen.

Maar er zijn ook andere criteria: in de lessen lichamelijke opvoeding moet iedereen grote oorringen, horloges en neusbellen uitdoen. Omwille van de veiligheid. Tongringen verhinderen een goede articulatie in taallessen. Kleding moet netjes en hygiënisch zijn, maar mag tegelijk de andere leerlingen geen aanstoot geven, hun gevoelens niet kwetsen.

Wij stellen ons dus op het standpunt dat bepaalde versieringen tot de privé-sfeer behoren en daar ook moeten blijven. We zien die liever niet op school.”

NEE

Joris Roos

Het uiterlijk ligt bij veel jongeren gevoelig, zegt Joris Roos (18) stafmedewerker van de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK). Die overkoepelt de binnenkort in iedere school verplichte leerlingenraden, geeft informatie en vertolkt hun standpunten bij de overheid.

“De VSK staat niet achter de actie in de Kortrijkse school, waar piercings verboden werden. Die actie werd georganiseerd door de scholierenvakbond en die maakt geen deel uit van de VSK. Wij namen wel contact op met de directie en hebben het schoolreglement mogen inzien. Zo weten we dat er daar geprotesteerd wordt tegen een progressieve school waar werkelijk veel kan en mag.

Zulke acties kunnen worden vermeden door een leerlingenstatuut. In Nederlandse scholen bestaat zoiets al en de VSK ijvert daar ook voor in Vlaanderen. Het gaat eigenlijk om een basisverklaring van rechten en plichten van elke leerling. Het statuut heeft betrekking op het hele schoolleven: aanwezigheid, examens, rapporten, huistaken maar ook het eten op school.

Het statuut vervangt het reglement niet. De school kan nog altijd specifieke bepalingen opleggen, zolang die niet indruisen tegen de rechten en plichten van elke scholier.

Bij dat statuut – dat we graag voor heel Vlaanderen verplicht zouden zien – hoort een geschillencommissie met daarin de vier betrokken partijen: leerlingen, ouders, leerkrachten en directie. Elke klacht kan aan die commissie worden voorgelegd. Dat sluit willekeurige beslissingen van directie of leerkrachten uit.

We pleiten voor gelijkheid voor iedere leerling in elke school. Nu teken je bij je inschrijving een reglement – dat vaak alleen door de directie is geschreven – en waar je zelf niet altijd achter staat of de zin van inziet. Maar je hebt geen keuze.

We hebben veel schoolreglementen bekeken en beoordeeld. In vele scholen is de willekeur nog erg groot. Veel schoolreglementen bevatten ook regels voor het leven buiten de school. Dat kan niet.

Wat kleding betreft, zijn we gekant tegen een uniform. Jongeren hebben het recht hun uiterlijk zelf te bepalen, al moeten ze er ordelijk en niet-provocerend uitzien. De school kan volgens ons alleen bepaalde kleding verplichten als die kleren noodzakelijk zijn: werkkleding bijvoorbeeld.

Oorringen of piercings zijn een detail, zeker als je weet dat scholen oorringen bij jongens wel dulden als die onder een pleister verborgen zitten.

Eigenlijk gaat het om een mentaliteitsverandering: directies, leraren en leerlingen hebben er alle baat bij als willekeur wordt uitgesloten.”

Opgetekend door Misjoe Verleyen