Zaterdag 22 januari komen de kamerfracties van de meerderheid in conclaaf bijeen om zich over de hervorming van de krijgsmacht te beraden. Op de agenda staan ook de legeraankopen en de opvolging van de F-16.

Terwijl de studietijd voor minister van Defensie André Flahaut (PS) bijna voorbij is en hij de volgende dagen tekst en uitleg over legerhervorming en -aankopen moet geven, scherpen de groenen hun argumenten. Zoals bij het asielbeleid en de regularisaties proberen Agalev en Ecolo ook in dit dossier samen op te trekken. Toch is er een verschil. Nu bijt niet Ecolo, maar Agalev de spits af. Bij de Vlamingen liggen wapens, legeraankopen en nucleair tuig gevoeliger dan bij de Franstaligen. Toen er in de jaren ’70 tegen de aankoop van de F-16 werd betoogd – en nadien tegen de kernraketten – was het Vlaams protest beduidend luider dan het Franstalige. Vandaag stelt het Noorden zich opnieuw kritischer en terughoudender op tegen het militaire. Na de SP maakte Agalev haar doelstellingen bekend en die vallen, net als die van de SP, niet volledig samen met de officieuze plannen van Flahaut.

Na een tweedaags overleg met de kamerleden van Ecolo gaat Agalev met vijf strijdpunten naar het overleg met Flahaut en de regering. Drie daarvan lenen zich tot een niet al te moeilijk vergelijk. Niemand zal immers veel drukte maken rond de vraag om een democratische controle van het leger. Daarnaast willen Agalev en Ecolo dat er een autonoom instituut voor conflictpreventie wordt opgericht, dat het eerste jaar al 0,05 procent van het defensiebudget (50 miljoen frank) krijgt. Op vier jaar tijd moet het instituut een werkingsbudget van 500 miljoen of 0,5 procent van het budget krijgen.

Als derde punt willen de groenen een reorganisatie van de legertop. Ook de andere meerderheidspartijen zijn daar voor te vinden, maar het is de vraag of ze even ver willen gaan als Agalev. De groenen dringen erop aan dat slechts één enkele commandostructuur overblijft, wat de facto de afschaffing van de respectieve krijgsmachten betekent en een aanzienlijke inkrimping van het kader. Over de nieuwe taken van het leger willen de groenen dringend Europees overleg. Volgens kamerlid Lode Vanoost liggen de nieuwe krachtlijnen al vast: “Een legerstructuur gebaseerd op de verdediging van het territorium is voorbijgestreefd. Er kan bijgevolg op wapensystemen worden bezuinigd.”

GEEN JSF-TICKET

Problematischer zijn het vierde en het vijfde strijdpunt. In de eerste plaats moet er een nucleair uitstapscenario voor de Navo komen en horen eventuele kernwapens uit België te verdwijnen. Vervolgens kan er geen sprake van zijn dat de Belgische regering zich een ticket voor de Joint Strike Fighter (JSF) aanschaft. Volgens Vanoost wil Agalev – maar ook Ecolo – het hard spelen. Toch valt het op dat hij niet over breekpunten praat. Zijn de groenen bereid om de JSF uiteindelijk toch te slikken? Vanoost, die meer dan twintig jaar terug tegen de F-16 op straat kwam en de vele geschriften van Noam Chomsky grondig heeft doorgenomen, reageert omzichtig. “We willen er hard tegenaan gaan, maar deze regering hoeft daar niet op te vallen. Geen enkel van de vijf punten op zich is een breekpunt, ook niet de JSF. Trouwens, als de SP niet door de knieën gaat, zijn drie regeringspartijen tegen de aankoop van de nieuwe jachtvliegtuigen en heeft de regering weinig maneuvreerruimte.”

Zowel bij Agalev als bij Ecolo, zo vertelt Vanoost, was de inhoudelijke discussie relatief eenvoudig. “Iedereen was het vrij vlug over zowat alles eens. Het echte debat kwam pas los toen de vraag op tafel lag hoe hard we het zouden spelen. Zeker over het nieuwe jachtvliegtuig. Laat dit duidelijk zijn: als de SP bij haar njet blijft, komt de JSF er waarschijnlijk niet. Ik wil graag weten hoe serieus de socialisten het met hun herontdekt pacifisme menen.”

Het is een vraag die er inderdaad toe doet, zowel bij de SP als bij… Agalev. Ook Flahaut, premier Guy Verhofstadt en de Amerikaanse ambassade proberen daar al enkele tijd zicht op te krijgen. Sinds de groenen in de regering zitten, worden ze op de VS-ambassade op de koffie gevraagd. Vanoost hoorde daar in zeer lovende woorden over de pragmatische en realistische standpunten van Joschka Fischer praten. Zijn optreden tijdens de oorlog in Kosovo viel er zeer in de smaak. Vanoost zat en zit evenwel in het andere kamp. Samen met Hugo Van Dienderen en Frans Lozie behoorde hij tot de harde kern binnen Agalev die vierkant tegen de bombardementen was. “Ik begrijp Fischer niet. Blijkbaar wil hij ten koste van alles bewijzen dat hij kan regeren.” Vanoost noemt de oorlog in Kosovo de meest deprimerende periode uit de vorige regeerperiode. “Als er in Kosovo al iets duidelijk werd, is het dat je in weinig tijd veel kapot kunt schieten.”

Paul Goossens

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content