De afspraak stond op de agenda van lang voor er sprake was van een oorlog om Kosovo. En dus blaast de Navo eind deze week hoe dan ook verzamelen in Washington, ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de alliantie. Niet in het Europese hoofdkwartier, maar zoals het past in de hoofdstad van Amerika waar de toon van het bondgenootschap wordt gezet. Een feest wordt het niet, de party’s zijn uit het programma geschrapt. Als de leiders er met elkaar klinken, zal dat ernstig en sober gebeuren.
Bijna drie weken na het begin van het conflict oordeelde ook onze regering het nuttig om het parlement enige uitleg te verschaffen over de gebeurtenissen – waarbij toch van bij het begin Belgische gevechtsvliegtuigen betrokken zijn. Soldaten vertrekken ondertussen naar een gebied, waar de grens tussen oorlog en vrede nog nauwelijks te trekken valt. De premier en zijn minister van Buitenlandse Zaken waren dan in ieder geval al voorbijgesprint door de golf Kosovo-acties die overal te lande worden georganiseerd. Ter herinnering: tijdens de Eerste Wereldoorlog werden in de Verenigde Staten soortgelijke campagnes opgezet voor steun aan het volk van poor little Belgium, dat zich zo moedig tegen de Duitse agressor verzette.
Zolang mensen nog spontaan door compassie worden gegrepen, is er hoop. Er schijnt dan meteen ook een ander licht op bepaalde binnenlandse kwesties: het doet zich niet elke dag voor dat vluchtelingen die in ons land arriveren op applaus worden onthaald.
Als de aanhoudende bombardementen Slobodan Milosevic intussen niet hebben kleingekregen, is er in Washington misschien ook even tijd om na te denken over manieren om uit de spiraal van dood en vernieling weg te geraken. De humanitaire catastrofe die nu vorm krijgt, kan toch pas echt worden gekeerd als er een einde komt aan de militaire operaties. Hoe langer de campagne duurt, hoe meer de bevolking daaronder lijdt: de Servische en de Kosovaarse. Hoe langer de campagne duurt, hoe groter de kans dat het deksel ook in de buurlanden van Servië van de ketel springt.
De indruk bestaat dat de Navo politiek noch militair goed weet hoe het verder moet. De alliantie was gewoon niet voorbereid op een operatie van zo lange duur, die tot zo’n menselijk drama zou leiden. De schuldigen voor dat drama wonen in Belgrado. Maar een respectabele organisatie zoals de Navo, die de beschaving zelve wil verdedigen, zou daarbij rekening moeten houden met de dag van morgen.
Een mooi voorbeeld van de retoriek die in het hoofdkwartier in Evere opgeld maakt, stond in een gesprek met stafchef Willy Herteleer van het Belgische leger in de kranten De Standaard/Het Nieuwsblad. Aangezien Milosevic niet plooit, bedacht de vice-admiraal, moet de Navo maar wat meer druk uitoefenen op de Servische bevolking. Pleit Herteleer er daarmee voor om wat volkswijken plat te leggen? Er is in deze oorlog al zoveel vergeleken met het optreden van nazi-Duitsland, datGuernica er ook nog wel bij kan.
Het enige politieke effect van de bombardementen totnogtoe is dat de oppositie in Servië niet meer bestaat. Het alternatief voor Milosevic heet daar op dit moment Vojislav Seselj, en die bevindt zich op het politieke schaakbord nog een eind rechts van diegene die het er nu voor het zeggen heeft.
Iedereen weet ondertussen wel waar het met Kosovo naartoe moet, maar niemand kent de weg naar die oplossing. Ook Belgrado beseft zeker dat zijn provincie Kosovo straks uit zijn grenzen zal worden gelicht om onder een soort van internationaal mandaat te worden geplaatst. Niet voor even maar voor lange tijd. Misschien heeft de hele regio wel zo’n aanpak nodig. Dat zal duizenden soldaten vragen en zeer veel geld, in afwachting dat er een structuur wordt gevonden voor de Balkan waarmee alle betrokkenen kunnen leven.
De Navo zou bij zijn verjaardag een geste kunnen doen – ook een militair bondgenootschap wordt maar één keer een halve eeuw oud. Zou een pauze in de militaire operatie Slobodan Milosevic er niet kunnen toe verleiden om zogenaamd zonder gezichtsverlies weer in het politieke proces te stappen? Die bommen roesten zo snel niet, en een dag minder oorlog is altijd een dag minder leed. Daarna moet er maar dringend werk worden gemaakt van een afdwingbaar internationaal rechtsstelsel, dat de moordenaars zoekt waar ze zich ook verschuilen.
Hubert van Humbeeck
