Joegoslaven en Albanezen bepalen het ont- ploffingsgevaar in de Balkan. Maar laten we de Amerikanen niet vergeten, zegt voorzitter Jovanovic van het Servisch Wereldcongres.
Onlangs lichtte Djordje Jovanovic voor het Vlaams parlement de situatie in Joegoslavië toe. Hij bepleitte er de deugdelijkheid van een Brusselse oplossing voor de Servische provincie Kosovo. ?De tien procent Serviërs zouden daar gediend zijn met een statuut zoals dat van de Vlamingen in het Brussels Gewest,? legde hij uit. ?Maar territoriaal hoort Kosovo, met zijn negentig procent volksalbanezen, bij de Joegoslavische deelstaat Servië. Het patriarchaat Pec, in Kosovo, is de historische hoofdplaats van het ortodoxe Servië. Vergelijk het met Brussel. Vlaanderen laat toch ook zijn hoofdstad niet los ?? Het klonk als muziek in de oren van tal van Vlaamse volksvertegenwoordigers.
De Joegoslavische arts Jovanovic is sinds 1977 Belg. Hij is getrouwd met een Vlaamse, woont in het Leuvense en neemt daar actief deel aan het politiek-sociale leven. Toen in 1991 de afscheidingsoorlog in zijn oude stamland uitbrak, hield hij de opgewonden Joegoslavische diaspora in Europa de Belgische staatshervormingstechniek voor als een stichtend voorbeeld. Jovanovic werd voorzitter van de Servische Gemeenschap in België en van het Servisch Wereldcongres, een organisatie van uitwijkelingen. Na de oorlog in Kroatië (1991-1995) en Bosnië (1992-1995) en de anarchistische collaps van Albanië (1997) moet, volgens hem, met alle macht het democratiseringsproces in de Balkan worden gesteund. Afwachten betekent zoveel als instemmen met de kalashnikov-maffia.
DJORDJE JOVANOVIC : Sinds 1989 boycotten de volksalbanezen van Kosovo de verkiezingen, saboteren ze de democratisering. Internationale druk kan ze ertoe brengen via parlementaire weg autonomie voor hun regio af te dwingen. Ze hebben een reële kans om zeker 15 procent van de zetels in het Servische parlement te bezetten en het politieke landschap te herscheppen. Nu proberen ze clandestien een zelfstandige staat op te richten, wat aanleiding geeft tot geweldpleging en tegengeweld.
Ze boycotten het politieke proces omdat Servië in 1989 hun autonomie beknotte.
JOVANOVIC : Ze willen scoren uit buitenspel, hun drang naar afscheiding speelt ze parten. Ze zijn ongeduldig. De Hongaarse minderheid in de provincie Vojvodina en de Moslimmeerderheid in Sandjak nemen wel deel aan de verkiezingen, en wat blijkt ? Ze verwerven plaatselijke meerderheden, bepalen het regionaal beleid. Zo installeert zich een democratie. Gesprekken tussen NGO’s van verschillende volksorigine zouden ook een end helpen.
Welke niet-gouvernementele organisaties bedoelt u ?
JOVANOVIC : Bijvoorbeeld de Servische Verzetsbeweging en verenigingen van volksalbanezen die zich niet inlaten met de strijd om een politiek mandaat. Verdraagzaamheid onder buren past toch bij beschaving ? In 1912 woonden in Kosovo evenveel Serviërs als volksalbanezen : 200.000. Nu leven er nog altijd 200.000 Serviërs, tegen 1,8 miljoen volksalbanezen. Dat geeft de graad van uittocht en overspoeling aan.
De volksalbanese leider Adem Demaqi stelt een federatie voor van drie gelijkwaardige deelstaten : Kosovo, Servië en Montenegro.
JOVANOVIC : Hij vergeet een paar internationale akkoorden. Volgens het verdrag van Londen (1913), gesloten na de Balkanoorlogen, behoorde Kosovo tot het koninkrijk Servië. Zoals afgesproken in het verdrag van Versailles (1919) bracht Servië, na de Eerste Wereldoorlog, Kosovo en Vojvodina (met Hongaarse minderheid) mee in het Koninkrijk van Serviërs, Kroaten en Slovenen, het latere Joegoslavië.
De Verenigde Staten zijn een afscheiding van Kosovo genegen.
JOVANOVIC : Die tactiek is minder gericht tegen Servië dan tegen Europa. Van 1990 tot 1993 bemoeiden de Amerikanen zich niet met het Joegoslavisch conflict. Europa moest zijn eigen boontjes doppen na de afloop van de Koude Oorlog. Maar in die strategie kwam verandering, omdat Europa verdeeld en zwak reageerde en omdat de Golfoorlog in het begin van de jaren negentig, in petroleumrijk, Arabisch gebied het draaiboek doorkruiste. De Verenigde Staten bewapenden plotseling de Moslims en Kroaten, engageerden zich ter plekke en kochten grond op rond Tuzla, in Bosnië.
Waarom dan wel ?
JOVANOVIC : Om er een militaire vesting uit te bouwen. Bosnië is voor de Amerikanen een tussenstation geworden om hun invloedssfeer richting Rusland te verleggen. Voor het eerst ligt de Balkan, in al zijn zwakte, open voor hen. Tegelijk proberen ze hun populariteit in de moslimwereld te verhogen door in Bosnië een Moslimstaat te steunen en smeren ze economisch concurrent Europa een fixatieabces aan het been. Want Europa zal lang last hebben met de Moslimstaat Bosnië.
Washington heeft, volgens u, baat bij moeilijkheden in Europa.
JOVANOVIC : Het spook van de Sovjetunie is verdwenen, Duitsland is geen uitstalraam meer voor het Oostblok. Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk trachten hun historische tegenstellingen op te bergen en akkoord te gaan met mekaar. De Europese samenwerking daagt de Verenigde Staten economisch uit. Washington heeft dus baat bij onenigheid op het oude continent. Het vredesakkoord voor Joegoslavië, gesloten in het Amerikaanse Dayton, verhoogde het bewapeningsniveau bij de grens van de Europese Unie in de plaats in de plaats van het te reduceren. De Amerikanen bewapenen en trainen het leger van de Moslim-Kroatische staat in Bosnië. Zo ontstaat een onevenwicht. Terwijl wij om politiek evenwicht, om rust vragen. Behandel daarom iedereen gelijk : geef de volksserviërs van Oost-Slavonië bij hun wederopneming in Kroatië dezelfde rechten als de volksalbanezen van Kosovo.
Wat gebeurt er, mocht de vredesmacht van de Navo eind dit jaar verdwijnen uit Bosnië ? Als de Amerikanen er de brui aan geven, vallen de inlichtingen via hun spionagesatellieten weg.
JOVANOVIC : In een nieuwe oorlog halen de beter bewapende Moslims het vast van de volksserviërs. De door de Amerikanen gewenste civilisation crash zou dan de grens van hun invloedssfeer verleggen naar de Drina. Dat zou tot wrijvingen leiden met Moskou. De Russen willen een buffergebied in Oost-Europa. Ze hebben immers het kapitaal niet om de economische puinhopen in, bijvoorbeeld, Slovakije en Wit-Rusland op te ruimen en daar een rol te spelen. En op de atoomknop duwen, zullen ze ook al niet.
De Balkan lijkt in uw visie een gapend gat.
JOVANOVIC : De Balkan was gedurende de Koude Ooorlog in tweeën gedeeld. De ene helft lag in de slagschaduw van de Sovjetunie. In de andere helft leunde (het oude) Joegoslavië naar het westen. In 1971 keerde Washington er zich nog tegen de Kroatische Lente de nationalistische opstand met figuren als de huidige president van Kroatië Franjo Tudjman om het land bij mekaar te houden, als dam tegen de Sovjetunie. Nu kunnen de Amerikanen de Balkanruimte invullen. Misschien is het wel de beste manier om er tot stabiliteit te komen. Waarom zouden ze geen basis in Servië bouwen ?
Het Servisch Wereldcongres steunt Zajedno (?Samen?), de oppositie tegen president Slobodan Milosevic van Servië.
JOVANOVIC : We ijveren voor een vrije en pluralistische maatschappij, zonder onze voorkeur uit te drukken voor een of andere partij. De oppositie moet voor de Servische parlements- en presidentsverkiezingen van volgende herfst (september of oktober), net als de socialisten van Milosevic, toegang krijgen tot de media.
Welk politiek scenario verwacht u ? Milosevic kan zich grondwettelijk niet meer kandidaat stellen voor een volgende ambtstermijn als Servisch president.
JOVANOVIC : Hij wordt president van Joegoslavië. Het federale parlement zal hem deze zomer die rol toewijzen, in opvolging van Zoran Lilic. President Momir Bulatovic van Montenegro wordt dan premier van Joegoslavië om de afscheidingsroep in zijn deelstaat te temperen. Voorzitter van het Servisch parlement Dragan Tomic, een stalinist, zal het Servisch presidentschap waarnemen tot de stembusgang van de herfst.
Wijst het volk uiteindelijk iemand van Zajedno aan tot opvolger van Milosevic ? Maakt voorzitter Zoran Djindjic van de Democratische Partij een kans ?
JOVANOVIC :Djindjic moet nog zijn imago maken, in de rol van burgemeester van Belgrado. Hij oefent zijn ambt pas uit sinds februari, na drie maanden van betogingen tegen het regime. Vermoedelijk treedt hij in de komende jaren als staatsman naar voren.
Voorzitter Vuk Draskovic van de Servische Vernieuwingsbeweging zal zich zeker kandidaat stellen. Hij is een volkstribuun, maar geen politieke ziener. Ik vind hem veeleer een zichzelf uitblussende fakkel, een onbetrouwbaar personage.
Er is ook meer en meer sprake van Boguljub Karic, een met Milosevic bevriende bankier. Zijn Karic Bank betaalt de buitenlandse pensioenen uit. De Amerikaanse adviseurs die de jongste verkiezingscampagne van de Russische president Boris Jeltsin opzetten, zouden voor hem werken.
Frans Vuga
Europa stuurt troepen naar Albanië. Na de collaps van de Balkan moeten we alles zetten op democratisering. Afwachten betekent de kalashnikov-maffia steunen.
