Er groeit dan toch nog iets tussen VLD en VU. In Mechelen vormen ze in oktober één blok.

Nee, het was geen uitzinnig succes, het Brusselse kartel van VLD, VU en Onafhankelijken dat op 13 juni naar de parlementsverkiezingen trok. Als test voor de toenadering tussen de ‘nationale’ VLD en VU was het een slag in het water. Een nationaal kartel kwam er niet, maar de maandenlange, vaak moeizame gesprekken tussen Patrik Vankrunkelsven en Guy Verhofstadt zijn toch niet helemaal zonder vrucht geweest. Ze krijgen de komende maanden her en der navolging bij de lokale verkiezingen.

De motivatie van beide partijvoorzitters om in 1998 met gesprekken te beginnen, was in de eerste plaats rekenkundig: zolang er zich vanuit de oppositie geen groot electoraal blok aandiende, zou de CVP aan zet blijven, zoals de afgelopen veertig jaar. De CVP werd kort na 13 juni toch naar huis gestuurd, maar dat had meer met dioxine te maken dan met een (onbestaand) VLD-VU-kartel.

Toch bleven de alliantiedromen nawerken, zeker omdat straks in de strijd om de gemeenten de inzet opnieuw de verankerde macht van de CVP wordt. In Mechelen geeft de gewezen rechterhand van Verhofstadt en tegenwoordig federaal volksvertegenwoordiger Bart Somers het voorbeeld. Samen met Koen Anciaux, broer van Bert, trekt hij in oktober met één lijst naar de kiezer.

De lijst moet nog worden samengesteld, zeker is alleen dat een VLD’er – wellicht Somers zelf – de lijst zal trekken. Maar het programma is al klaar en zelfs de eerste verkiezingsfolder ligt straks bij de drukker. De dubbele slogan luidt: “Blijft Mechelen een nachtmerrie? Of slaapt u binnenkort op uw twee oren?”

Ruim anderhalf jaar zijn de gesprekken al aan de gang. Ze werden even opgeschort voor de parlementsverkiezingen. Maar de uitslag van 13 juni gaf de doorslag. Somers en Anciaux extrapoleerden de resultaten van Mechelen voor de nationale verkiezingen naar oktober 2000. De rekensom is wellicht al te eenvoudig, “maar het geeft toch een trend aan”, zegt Anciaux: 20 procent (VLD) plus 8 procent (VU) geeft samen 28, en dat is vier meer dan het Vlaams Blok dat op 13 juni de grootste partij werd van Mechelen.

TEGEN DE SLAAPPOLITICI

Hoewel de initiatiefnemers niet over het Blok willen praten, ademt hun opzet de schrik uit voor die uitdijende zwarte vlek. En ook hun taal is van de weeromstuit behoorlijk gespierd. Veiligheid en migratie worden prioriteiten. Somers: “CVP en SP hebben bijzonder veel aan preventie gedaan, maar er is ook repressie nodig.” Wat betreft migranten verwijten VLD en VU de meerderheid dat ze de ogen heeft gesloten en de integratiepolitiek heeft overgelaten aan het middenveld.

De alliantie wil zich uitdrukkelijk profileren als een alternatief én voor de CVP/SP-meerderheid én voor het Blok. “Onze strategie wordt niet die van Noël Slangen, maar die van Saatchi. We willen polariseren”, zegt Somers. Het is de strategie die de VLD in 1995 hanteerde tegen de zittende meerderheid, evenwel zonder succes. “In Mechelen kan het vandaag wel”, meent Somers. “Want de problemen zijn hier heel scherp gesteld en bovendien heb je hier, op het Blok na en sinds Agalev zich in 1994 tegen de meerderheid aanschurkte, daadwerkelijk twee grote politieke blokken.”

Ook in Mechelen beloven VLD en VU de meerderheid uiterst hard te zullen aanpakken. In de folder worden socialisten en christen-democraten ‘slaappolitici’ genoemd die van de stad een ‘nachtmerrie’ hebben gemaakt met “criminaliteit, vuile straten, verkrotting, leegstand, de hoogste stadsbelasting van Vlaanderen”.

“In de jaren vijftig hebben politici als Jos De Saegher Mechelen op de kaart gezet”, zegt Somers, “maar vervolgens zijn CVP en SP ingedommeld. Vandaag zijn het zeer verouderde partijen. Ze teren op cliëntelisme, op de verdeling van bevoegdheden en postjes. Mechelen heeft de grootste ambtenarij van Vlaanderen. En we betalen ook de hoogste belastingen.”

De alliantie werd in alle stilte voorbereid, met betrokkenheid van de achterban, ook van diegenen waarvan vooraf verwacht kon worden dat ze er het meest kritisch tegenover zouden staan. Dat Somers in 1992 van zijn VU-nest overstapte naar de VLD, wordt hem niet langer kwalijk genomen, zo zegt Anciaux. “Het is verleden tijd”.

Het nieuws van de alliantie kan beslissend worden voor de keuze van Luc Van den Brande (CVP). Het staat nog altijd niet vast of hij in oktober 2000 de CVP-lijst zal trekken. De CVP verloor in Mechelen op 13 juni acht procent van de stemmen en werd kleiner dan de VLD. Als Van den Brande straks moet opboksen tegen VLD/VU, is het risico niet gering dat de CVP de tweede partij wordt in een meerderheid, en derhalve ook de burgemeestersjerp moet missen.

Ook in andere gemeenten, zoals Affligem (van VU-kamerlid Annemie Van de Casteele) of Duffel, zijn er gesprekken tussen VLD en VU.

F.R.