Marc Dubois (KU Leuven)
Marc Dubois (KU Leuven) Docent architectuur aan de KU Leuven en architectuurcriticus

De jongste tien jaar wint de Zwitserse architectuur aan belang in Europa. Naast het werk van Peter Zumthor, Herzog & de Meuron heeft het bureau Diener en Diener uit Bazel met zijn realisaties sterk de nadruk gelegd op de relatie tussen gebouw en stad. Voor Roger Diener is architectuur geen medium waar persoonlijke expressies worden uitgedrukt.

Zijn gebouwen lijken op anonieme bouwsels uit de jaren vijftig, strak geleed, waaruit elke vorm van uitbundigheid werd geëlimineerd. Men heeft de indruk dat er niets is ontworpen, terwijl de perfecte detailllering iets anders laat vermoeden. Het is alsof de ontwerpers streven naar de “nulgraad” van de architectuur, een bouwkunst die vertrekt vanuit strikte regels om een absolute beheersing te bereiken.

Sommigen zien deze invalshoek als een remedie tegen de stortvloed van schreeuwerige architectuur, anderen bestempelen het werk als oersaai, het verbannen van elke emotie.

De tentoonstelling is geen retrospectieve, geen klassieke presentatie van gebouwen. De titel “Stadsgezichten” verwijst naar het belangrijke thema van de vensters in hun gebouwen. Binnen de strenge opbouw van het bouwvolume worden de openingen met een uiterste precisie aangebracht.

Naast grondplannen die letterlijk op de grond liggen, geven de houten maquettes een beeld van hun ontwerpmethode; zij introduceren strakke bouwvolumes om de bestaande stedelijke plekken te versterken. Na een wedstrijd kregen Diener en Diener de opdracht voor een volledig nieuwe universiteit in het oude havengebied van Malmö. Ook in Amsterdam wordt dit jaar gestart met een woningbouwproject. Het bureau ontwierp ook de nieuwe Zwitserse ambassade in Berlijn.

Indrukwekkend zijn de twaalf grote foto’s die schuin tegen de wanden staan. Deze hebben geen enkele artistieke ambitie. Het zijn in feite fotogrammetrieën, een opnametechniek om zonder vertekening het gebouwde vast te leggen op pellicule. Het zijn fotografische “tekeningen”, daarom is er ook geen naamvermelding van de fotograaf. Van zes bouwwerken werden de vensters van binnen en van buiten opgenomen. Het concept van de expositie ligt perfect in het verlengde van hun kritisch nadenken over de verhouding tussen idee en architectonische werkelijkheid.

Architectuur tentoonstellen blijft een erg problematische aangelegenheid, een keuze tussen een informatieve of een meer conceptuele invalshoek. Velen zullen de presentatie van Diener verwerpen omdat zij te esthetiserend werkt en de bezoeker niet laat doordringen in het project. Zij roept nochtans wel vragen op en dat overstijgt het werk.

“Diener en Diener”, nog tot 7/3 in DeSingel, Antwerpen.

Marc Dubois

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content