De Europese Unie moet deze week een klimaatplan presenteren. Maar ze kan moeilijk zwijgen over wat de mensen nu vooral bezighoudt: de economische crisis.

Het is niet omdat Etienne Davignon geen voorzitter wordt van Fortis, dat hij niets meer om handen heeft. De voormalige vicevoorzitter van de Europese Commissie blijft, bijvoorbeeld, bijzonder actief om en rond het Schumanplein. Eind vorige week publiceerde hij een boodschap in zijn hoedanigheid van voorzitter van de denktank Friends of Europe. Hij deed dat onder meer ook in naam van zwaargewichten zoals Giuliano Amato, Jean-Luc Dehaene, Wim Kok, Michel Rocard en Karel Van Miert. Al die coryfeeën dringen erop aan dat de Unie verder werk maakt zowel van de ratificering van het Verdrag van Lissabon als van de uitvoering van de Lissabonagenda, die de Europese economie competitiever moet maken.

De Europese top van deze week werd maanden geleden in het teken van een Europees klimaat- en energieplan geplaatst. Als het over duurzaamheid gaat, wil Europa het initiatief blijven nemen. Maar de economische crisis dreigt het hele klimaatprobleem naar de achtergrond te duwen. Raadsvoorzitter Nicolas Sarkozy neemt zijn voorzorgen: hij reserveerde later in december al een paar dagen voor een extra top.

Bondskanselier Angela Merkel liet alvast weten dat een verregaand klimaatplan voor Duitsland op dit moment niet echt een prioriteit is. De bevolking zou het ook niet goed begrijpen als de Unie niet zou proberen om een antwoord te vinden op de crisis, die ondertussen tienduizenden mensen hun baan kost. Friends of Europe verwijt de Commissie maar ook de lidstaten dat ze traag en zonder veel overleg op de toestand hebben gereageerd.

De vraag is of de Commissie veel meer kón doen. De Europese begroting heeft geen ruimte voor projecten, zoals die bijvoorbeeld in de VS door de verkozen president Barack Obama in het vooruitzicht worden gesteld. Het antwoord moet van de lidstaten komen, en die zijn het bijlange niet allemaal eens over wat er moet gebeuren. Alweer Duitsland stelt zich terughoudend op, terwijl andere landen dan weer wachten op het Duitse voorbeeld. Het kan straks nog een moeilijk gesprek worden tussen Merkel en raadsvoorzitter Sarkozy – niet direct de beste vrienden.

Afgezien daarvan moeten de chefs ook een oplossing vinden voor de Ierse kwestie. Ierland wees het Verdrag van Lissabon over de hervorming van de Europese instellingen bij referendum af. Maar nu het verdrag door Zweden is geratificeerd en het constitutionele hof in Praag er geen graten in ziet, wordt het koud rond het groene eiland. Het rekent nog altijd op enkele uitzonderingen om het verdrag toch door een tweede referendum te kunnen loodsen. Maar op veel geduld in Brussel hoeft het niet te rekenen. De sterke euro bewees in de financiële storm van het najaar dat Europese samenwerking een meerwaarde heeft. De invloedrijke club rond Davignon vindt in ieder geval dat Ierland de andere landen niet mag tegenhouden. Een tweede ‘nee’ kan Ierland zwaar vallen.

Daarmee staat Nicolas Sarkozy aan het eind van zijn voorzitterschap nog voor een zware klus. Zijn présidence kan nog altijd de mist ingaan. De Europese constellatie is nu eenmaal van dien aard dat ze moeilijk één ster laat schitteren. Europa is een samenspel. Dat wil een prima donna zoals Sarkozy weleens vergeten.

door Hubert van Humbeeck