Twee weken na een snelle inhaalbeweging met zijn partij, liet Jörg Haider het leven bij een gelijkaardig manoeuvre op de weg. Heel Oostenrijk treurt om Karinthiës minister-president en geducht rechts politicus.
Sneller scheurend dan goed is, raakte de VW Phaeton van de weg, botste tegen een betonnen pijler en ging ettelijke keren overkop. Jörg Haider (58), onderweg naar huis nabij Klagenfurt, overleefde de klap niet. De Landeshauptmann of minister-president van de Oostenrijkse deelstaat Karinthië stierf op een moment van wederopstanding in zijn carrière. In 2002 was hij politiek dood verklaard. Hij had toen eigenhandig de mistroostige coalitieregering opgeblazen van zijn rechtse vrijheidspartij FPÖ met de conservatieve ÖVP van bondskanselier Wolfgang Schüssel. Drie jaar later brak hij even luidruchtig met FPÖ-kopstuk Heinz-Christian Strache. Hij richtte zijn eigen BZÖ op (Bündnis Zukunft Österreich) en haalde een schamele 4 procent van de stemmen in de parlementsverkiezingen van 2006.
Maar zijn oude succesrecept deed het weer bij de stembusgang in deze herfst: genadeloos hameren op het verlammende machtsmonopolie van de Grosse Koalition (SPÖ en ÖVP). En, niet te vergeten, opkomen tegen migranten, asielzoekers en de Europese Unie. Het leverde de geboren demagoog, provocateur en tacticus een mooie 11 procent van de stemmen op. De politieke wind blies wel fel uit rechtse richting, want ook Straches FPÖ kwam aan 18 procent. Bijna de helft van de jongeren had rechts-radicaal gestemd. Voor Haider het moment om weer eens te proberen een nieuwe ‘grote coalitie’ te dwarsbomen. Net had hij voor dat doel vrede gesloten met ex-rivaal Strache van de FPÖ.
Zoals de algemene, respectvolle condoleances na zijn dood lieten uitschijnen, heeft Oostenrijk zelf nooit afstand genomen van een toch wat dubieuze politicus als Haider. Waar de van jeugd en sportiviteit blakende Landeshauptmann verscheen, werd men een geur van anti-islamisme, neofascisme en gezond volksgevoel gewaar. De internationale opinie hield minder van Haiders luchtjes. Zijn bewondering voor de tewerkstellings-politiek onder Hitler, zijn omschrijving van de concentratiekampen als ‘strafkampen’ en andere krasse uitspraken dreven hem en soms heel Oostenrijk in het isolement. Dat bleek in 2000, toen de EU diplomatieke sancties nam tegen het Alpenland, nadat Haiders partij tot de regering was toegetreden. Onder de rouwbetuigingen buiten Oostenrijk, die van Filip Dewinter. Het Vlaams Belangkopstuk verliest een vriend en een politiek voorbeeld. En vindt de schade amper te overzien.
Jan Braet
