De Wetstraat moet dringend klare wijn schenken over de Open VLD-verkiezingscampagne van 2019, zeggen experts.
Als onze politici niet snel de koppen bij elkaar steken, dreigt er verwarring bij de verkiezingscampagne van 2024. Daarvoor waarschuwen verschillende experts.
Alles draait rond de verkiezingsuitgaven van de Open VLD ten voordele van Sihame El Kaouakibi in 2019. Daar werden in februari al vraagtekens bij geplaatst. Tijdens de campagne factureerde het nu partijloze Vlaams Parlementslid ruim 100.000 euro aan de partij.
De Open VLD zag geen onregelmatigheden in die uitgaven. Het gros werd volgens de regels van de kunst geregistreerd via de aangifte voor verkiezingsuitgaven. Dat was niet het geval bij een uitgave van 33.000 euro voor een persoonlijke medewerker van El Kaouakibi. Volgens huidig partijvoorzitter Egbert Lachaert oordeelde de partij destijds dat voor die som geen aangifteplicht gold. Nochtans stelt de kieswet dat men ‘alle uitgaven’ voor verkiezingspropaganda moet aangeven.
De liberalen verwijzen naar het vademecum van de federale controlecommissie voor verkiezingsuitgaven, een soort geschreven interpretatie van de wet. De cruciale zin in die tekst: ‘De loonlast van de individuele medewerkers van politieke mandatarissen en van de fractiemedewerkers in de brede zin van het woord dient niet in rekening te worden gebracht.’ Die uitzondering geldt voor medewerkers van parlementsleden. Maar let op de woorden ‘in de brede zin’: zij impliceren volgens de liberalen dat ook medewerkers van niet-gekozen kandidaten niet aangifteplichtig zijn.
Acht maanden na Lachaerts uitspraak is er nog steeds geen duidelijkheid over de juistheid ervan. Hoog tijd dat de politiek zich uitspreekt, zegt Gunther Vanden Eynde (KU Leuven), die als deskundige lid is van de federale controlecommissie. Omdat El Kaouakibi lid is van het Vlaams Parlement, kijkt hij in de eerste plaats naar de Vlaamse Controlecommissie voor de Verkiezingsuitgaven. Los van de vraag of de partij in de fout ging, vindt Vanden Eynde het nodig dat er duidelijkheid komt over de toepassing van de wet. ‘De partijen en kandidaten hebben er persoonlijk belang bij.’
Ook politoloog Carl Devos (UGent) vraagt actie. ‘Als dit soort medewerkers niet aangifteplichtig is, zet je de deur open voor heel wat extra uitgaven. Ondertussen sluipen de verkiezingen van 2024 dichterbij. Als de politiek vindt dat de huidige campagne-uitgaven te beperkt zijn, moet men maar het lef hebben dat te zeggen.’
Politoloog Bart Maddens (KU Leuven) twijfelt niet over het specifieke geval-El Kaouakibi. ‘Dat was een verkiezingsuitgave en moest dus aangegeven worden. Het zou voldoende zijn dat de controlecommissies dat bevestigen. Maar dat men zoiets simpels niet gezegd wil hebben, doet me vermoeden dat dit geen achterpoortje is, maar een achterpoort. Een achterpoort die in het verleden vaak gebruikt is en het liefst wagenwijd openblijft.’
