Minister van Buitenlandse Zaken Erik Derycke bezocht het Midden-Oosten : ?Dat het complex is, dat wisten we al.?

Na drie dagen intense diplomatie in Jeruzalem, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza bleek minister van Buitenlandse Zaken Erik Derycke (SP) een beetje geschrokken van de tastbare spanningen in Hebron, voorzichtig en voorts bedacht op Europese en Europees-Amerikaanse samenwerking.

Hoe nuttig is zo’n uitstap ?

ERIK DERYCKE : Je zit in Europa vaak met een probleem van beeldvorming. Er is een tekort aan juiste analyses van problemen, wat natuurlijk de Europese politieke besluitvorming niet vergemakkelijkt. Zeker omdat daar nog eens de Europese bureaucratie bovenop komt, die ook weer de hele tijd op een eigen agenda rijdt. Als je een volwaardige poging wil doen tot coherentie in de Europese politiek, zijn de twee vlakken, informatie en communicatie, van cruciaal belang en op allebei die vlakken faalt de Europese politiek nog altijd. Wat ik in grote lijnen premier Netanyahu verweten heb, is dat hij de afgelopen negen maanden geen enkele moeite gedaan heeft om Europa zelfs maar op een waardige manier over zijn stellingen te informeren, met als gevolg dat sommige landen dat ook niet meer willen, omdat ze een eigen agenda hebben. Dat falende communicatiesysteem doet mij, als minister met verantwoordelijkheid tegenover mijn parlement, dan zeggen dat het dus nodig is af en toe zelf eens te gaan kijken.

Wat heeft het u geleerd ?

DERYCKE : Dat het ingewikkeld was, wisten we al. Ik heb een moment gevreesd dat het vredesproces geblokkeerd zou raken op het Hebron-akkoord. Dat akkoord was er nodig, het geeft een nieuwe dynamiek, maar het maakt de oplossing niet noodzakelijk gemakkelijker. Misschien is nu een groter gedeelte van de Israëlische bevolking ervan overtuigd dat er een oplossing moet gevonden worden die vrede kan garanderen, en dat vrede baat kan bijbrengen. De modaliteiten en de manier waarop, dat ligt voor mij nog volledig open. Veel zal ervan afhangen of de twee partijen in de komende weken en maanden een wederzijds vertrouwen kunnen opbouwen, dat kan toelaten dat het proces verdergaat. Of niet. Hebron ontruimen binnen de 48 uur was zoiets. Die gevangenen vrijlaten binnen de acht of veertien dagen, zal een tweede test zijn. Enzovoort. Het proces zal nog verschillende keren stokken.

Hoe dan ook zullen wij moeten werken aan een eigen methode. Daar raak ik aan die moeilijke driehoek tussen de VS, Europa en de betrokken partijen. Ik denk dat de VS en Europa, als economische grootmachten, zich best zouden onthouden van het willen forceren van een oplossing door hun eigen ideeën op te dringen. Vrede of een uitgebalanceerd akkoord kan daar maar komen als de partijen dat zelf maken. Daar wordt langs beide kanten meesterlijk toneel opgevoerd, door Netanyahu maar ook door Yasser Arafat. Wij laten ons door sympathie of antipathie veel te gauw plaatsen in wat wij denken dat een oplossing zou zijn, omdat wij daar al wel bij gevaren zijn. Dat wil niet zeggen dat je niet creatief kan zijn en ideeën aandragen. Maar leg die niet op, want wat je oplegt tegen hun zin en hun concepten in, zal niet werken.

Ik denk dat we nu aan de tweesprong van wegen komen. Ik meen dat de Amerikanen het niet meer willen opleggen. Ze zouden het graag opgelost zien, maar ze hebben misschien begrepen dat zij het niet inhoudelijk kunnen opvullen tegen de wil van de partijen in. En wij Europeanen moeten nu niet de pretentie hebben de rol en de fouten van de VS te willen overnemen. Er is een verschil tussen behulpzaamheid, het creëren van methoden en het aandragen van ideeën, en anderzijds op de manier van grootmachten onze ideeën opleggen en doordrukken.

Wat waren uw concrete indrukken ?

DERYCKE : Ik denk dat, bijvoorbeeld, Hebron bijzonder gevaarlijk blijft. Voor mij was dit het meest beklemmende stuk, dat is me bijzonder bijgebleven. Ik denk dat de aanloop tot verdere vrede dààr zal lukken of mislukken. Mislukt het daar, dan gaan we weer grote ongevallen tegemoet.

U zegt dat men geen oplossingen moet willen opleggen. Maar moet men dan toeschouwer blijven bij het al dan niet lukken van iets als Oslo ?

DERYCKE : Nee, je moet geen ideeën opleggen via je economische macht, zoals in de oude constructies, maar dat betekent niet dat je je verantwoordelijkheid mag ontwijken. Het komt er, bijvoorbeeld, op aan de agenda’s van de Europeanen en de Amerikanen op een nuttige manier aan elkaar te koppelen. Wat men daarin ?complementariteit? noemt, is momenteel alleen verbaal, en voor sommige landen gewoon dwarsliggend. De Fransen willen, bijvoorbeeld, graag een rondje tegen de Amerikanen uitkomen op de rug van de Arabieren, en niet alleen de Fransen. We moeten dit uitpraten, het is niet voldoende geld te geven en aan politiek te willen doen. De vraag is wèlke politiek. Ik denk echt niet dat we in detail in dat vredesproces moeten tussenkomen. Op dat vlak hebben wij al alle treinen gemist. Wat we wèl kunnen, is onze economische en onze bilaterale politiek daar nuttig aan proberen te koppelen. Dat zal nog heel wat overleg vragen, zeker met de Amerikanen. Dat vragen de Israëli’s en Arabieren ons trouwens allebei : dit asjeblief met de Amerikanen te bespreken, zodat we elkaar niet in de wielen rijden en nog meer moeilijkheden creëren.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content