Behalve nieuw oorlogstuig levert de informatietechnologie ook nieuwe middelen om conflicten te voorkomen.
“De soldaat van de toekomst is een ingenieur”, zegt Anthony Antoine van het Instituut voor Polemologie aan de VUB. “Het westerse militaire apparaat evolueert onder meer in de richting van ‘rapid reaction forces’: kleine units van vier- of vijfhonderd soldaten die, gewapend met een laptop, heel precieze en doelgerichte interventies kunnen ondersteunen.” Ook dat is natuurlijk cyberwar: laser- en satellietgeleide bombardementen. Het is een wat cynisch begrip, maar de oorlog zal steeds ‘cleaner’ worden.
Maar ook bij conflictpreventie kan Internet een belangrijke rol spelen. Het United States Institute for Peace houdt om de twee jaar een congres over virtual diplomacy. Antoine: “Er zijn projecten aan de gang waarbij Internet wordt gebruikt als een soort tussenstap, onder meer in het Midden-Oosten. Het is mogelijk om een discussie tussen twee delegaties op gang te brengen zonder fysiek contact. Dat gebeurt in een soort gesloten chatbox: beide partijen plaatsen hun grieven tegenover elkaar via Internet. Ik denk dat dat een nuttige evolutie is, dat de anonimiteit van de computer een meerwaarde kan hebben bij politieke discussies.
Zoiets gaat ook veel sneller dan het beleggen van een internationale conferentie. Men zegt bijvoorbeeld vaak dat de VN-Veiligheidsraad veel te langzaam reageert. Maar ja, het samenstellen van missies, het verifiëren en evalueren van bepaalde situaties: zoiets vraagt nu eenmaal tijd. Dagen en weken gaan voorbij en in die tijd kan het euvel al geschied zijn. Dankzij Internet kan een discussie meteen op gang gebracht worden. Het zal nooit een vervanging kunnen zijn voor fysiek contact, voor delegaties die elkaar ontmoeten, maar het lijkt mij wel een belangrijke tussenstap.”
In de zogenaamde ’transparante samenleving’ gelooft Antoine niet echt. Die droom klinkt ongeveer zo: als iedereen straks de beschikking heeft over haarscherpe satellietbeelden en dus voortdurend het doen en laten van de tegenpartij in de gaten kan houden, zullen er geen wapenwedlopen meer gevoerd worden. Als – bijvoorbeeld – India voortdurend weet waar Pakistan mee bezig is en omgekeerd, kan zo’n conflict niet meer uit de hand lopen.
Antoine: “Ik betwijfel of dat zo zal zijn. Er zal meer transparantie komen, dat klopt. Maar ik ben er niet zeker van of daardoor de spanningen ook zullen verminderen. Vergelijk het met een burenruzie: als ik elke dag mijn buur in de gaten kan houden, heb ik ook veel meer om over te roddelen. Dus transparantie kan bepaalde animositeiten ook in de hand werken. Plus: zelfs al beschik je over gedetailleerde informatie over het doen en laten van de tegenpartij, alles hangt uiteindelijk af van je interpretatie daarvan. En dat is nu net een van dé moeilijkheden in conflictsituaties: goed interpreteren, vaststellen wat er nu precies aan de hand is. En een ‘objectieve’ interpretatie is een contradictio in terminis. Bovendien heb je bij een conflict vaak niet de luxe van een afgewogen interpretatie, om de eenvoudige reden dat het allemaal veel te snel moet gaan.”
Joël De Ceulaer
