Het is een grote tentoonstelling, maar ze zit wat verscholen aan de achterkant van het Hôtel de Sully in het centrum van Parijs. Dit is de vaste expositiezaal van de Mission du Patrimoine Photographique en de dienst communicatie van het ministerie van Cultuur. Het zijn officiële instanties die onafgebroken sappige fototentoonstellingen brengen.

De foto’s van José Ortiz Echagüe zijn vooral foto’s als men ze van ver bekijkt, of op klein formaat. In de expositiezaal valt het ons op dat ze meer lijken op tekeningen, in die mate dat de gezichten bijvoorbeeld niet meer vlezig lijken maar hard, als waren ze van steen. José Ortiz Echagüe (1886-1969) fotografeerde vooral rond de eeuwwisseling en de jaren dertig. Zijn fotografie houdt het midden tussen het fameuze picturalisme en de documentaire fotografie, twee stromingen die in zekere zin strijdig zijn met elkaar.

Bij het picturalisme vertekende de fotograaf de werkelijkheid op een schilderachtige manier, hij combineerde verschillende opnamen, verkleurde zijn beelden, en gomde storende elementen weg. Bij de documentaire fotografie wil de fotograaf toch ten minste de illusie wekken van een zekere natuurgetrouwheid, een referentie bieden naar de herkenbare en zichtbare werkelijkheid.

Echagüe gebruikte voornamelijk een procédé met houtskool, daardoor zijn de donkere partijen in zijn foto’s van een diepe stofferigheid. De afdrukken werden gemaakt op mat papier, zodat zelfs de bleke partijen donker blijven en het beeld zich diep in het papier verschuilt. Zo komt het dat de figuren niet meer herkenbaar zijn, ze zijn niet die persoon (met een naam) maar een persoon (het prototype van zijn soort). José Ortiz Echagüe is een Spanjaard die verzot is op de oude traditionele waarden. Hij fotografeert mensen in oude klederdracht, de ongerepte landschappen, de oude kloosters. Daarvoor brengt hij een soort ouderwets licht in zijn foto’s, hij manipuleert het beeld tot het een soort schilderij wordt, dramatisch geladen, verwijzend naar de glorie van zijn land. Het is mooi om zien, maar ook belachelijk.

De man had nochtans een modern beroep. Hij was ingenieur en deed een tijd dienst in het leger als piloot. Hij reisde veel en kreeg tijdens zijn leven al succes als fotograaf. Hij realiseerde ooit het portret van Koning Alphonse XIII en nam deel aan de salons van de Royal Photographic Society in verschillende hoofdsteden. Hij was een nobel man die op zoek was naar een soort pure schoonheid. En op de tentoonstelling valt het ons op: dat verveelt.

José Ortiz Echagüe, “Mirages de l’Espagne”, in Hôtel de Sully, 62 rue Saint-Antoine, Paris 4. Elke dag behalve maandag van 10 tot 18 u.30. Nog tot 21/3.

Johan De Vos