Een interview met Martin Lee, van de Democratische Partij. ?De Chinezen hebben de zaak niet in de hand.?

De leider van de Hongkongse Democratische Partij, door China voor extremist versleten, zou elders een conservatieve advocaat zijn.

MARTIN LEE : Heb je die rijen wachtenden gezien, die de Britse nationaliteit in Hongkong willen ? Daar zullen ze geen enkel recht mee krijgen, maar ze zullen Britse onderdanen worden. Terwijl we nog maar een goede 450 dagen te gaan hebben voor de Britse soevereiniteit ten einde loopt. Toch staan ze daarvoor in de rij, in regen en zonneschijn. Opgeschrikt ineens door de brutale tactiek en de politiek van de harde lijn die China inzake Hongkong is gaan voeren. Want die wil de huidige legislatuur ontbinden, die in september pas voor vier jaar verkozen werd. Per één juli 1997 willen ze die afschaffen en vervangen door een door China gecontroleerde Voorlopige Legislatuur, zodat ze het wetgevende lichaam controleren. Daarbij willen ze nu dat alle hoge ambtenaren die Voorlopige Legislatuur aanvaarden, ook al druist die in tegen de Joint Declaration en tegen hun eigen Basic Law. Ze willen zelfs de hoogste rechters dat doen aanvaarden. Dan controleren ze de wetgevende, de rechterlijke én de uitvoerende macht.

Waarom worden die moeilijkheden gemaakt op dit moment ?

LEE : Peking wil Hongkong onder controle hebben. Ik denk dat ze naar de politiek van de harde lijn gegrepen hebben, omdat de Chinese leiders de situatie niet helemaal in de hand hebben. Kijk naar Taiwan, waar ze door hun haviken gedwongen werden standpunten in te nemen die ze zelf niet willen. Wat hebben ze bereikt met hun war games ? Ze hebben Lee Teng-hui in de verkiezingen aan een grotere meerderheid geholpen dan zelfs hij verwacht had. Ze hebben het de Amerikanen en de Fransen gemakkelijker gemaakt om wapens te verkopen aan Taiwan. En ze dwingen landen als Japan, de Filipijnen en de andere Asean-staten hun legers te versterken en een luchtmacht op te bouwen tegen China ! En de Amerikanen om afstand te nemen van China. Allemaal dingen die de Chinese leiders helemaal niet wilden. En zoals ze heel brutaal zijn opgetreden tegen Taiwan, doen ze ook tegen Hongkong.

Hebben ze een persoonlijk conflict met gouverneur Chris Patten van Hongkong ?

LEE : Dat is maar een voorwendsel. Ze willen dat de Britten het vuile werk voor ze doen voor die weggaan. En de Britten zijn niet behulpzaam. Dus krijgt Patten al de schuld. Dat is typisch Chinese eenheidsfronttactiek. Je isoleert een individu en je verenigt alle anderen ertegen. Zo elimineer je hem. Daarna neem je de volgende, de volgende groep. Enzovoort. Dat overkomt Patten nu. Indertijd was ik zelf het doelwit.

Maar u heeft Chris Patten ook aangevallen.

LEE : Als de Britse regering Hongkong verraadt, val ik ze aan. Ik verdedig Hongkong. De Britten en de Chinezen hebben beiden hun akkoord gegeven om Hongkong welvarend en stabiel te houden en niet tussen te komen in onze lokale aangelegenheden. Maar de Chinezen bemoeien zich wel met ons en de Britten houden ze niet tegen ! Dus hebben de Britten ook schuld. Maar China treft meer schuld.

De zakenwereld van Hongkong zelf draagt ook wel een deel van de verantwoordelijkheid.

LEE : Die zijn alleen geïnteresseerd in zaken doen en geld verdienen. Niet alleen de zakenlui van hier, ook buitenlandse zakenlui, die zijn net hetzelfde. Geen van hen zou nu Patten nog durven steunen, ook al weten ze dat hij de juiste dingen doet voor Hongkong. In essentie levert hij redelijk goed werk voor Hongkong. Maar de zakenlui steunen hem niet, want die willen niet tegen China ingaan. Toen hij, drie jaar geleden, aankwam met zijn voorstel voor een heel bescheiden democratische hervorming, stonden ze allemaal achter hem, net als de rest van Hongkong. Maar zeer gauw al zei China tegen de zakenlieden : als jullie Patten steunen, kunnen jullie onze vrienden niet meer zijn… In feite zijn ze het, privé, met mij eens over de meeste problemen. Maar dat zouden ze nooit openlijk durven zeggen, want dat zou China kwaad maken.

Er zijn al veel zakenlieden in moeilijkheden geraakt. Ik nog niet, ik ben nog vrij. Maar er zitten zakenlieden gevangen in China. Want, je sluit een contract af in China voor de levering van goederen, de goederen komen eraan maar ze deugen niet en je betaalt niet. De goederen zijn geweigerd, je zit met een proces, en je hebt toch al geld verloren. Maar de volgende keer dat je naar China gaat of je vader, je vrouw, je zoon gaan ze in China over tot arrestatie en zeggen ze : nu betalen ! Betaal je niet, dan houden ze je vast. De regering van Hongkong weet officieel van twintig zo’n gevallen, maar er zijn er veel meer… Mensen die het aan de regering ook niet durven te vertellen en betalen.

Ze hebben alle reden om bang te zijn, de zakenlieden. Van de vijfhonderd Hongkongse bedrijven die hier op de beurs genoteerd zijn, heeft zestig procent zijn zetel al buiten Hongkong gevestigd. En als er tegenwoordig een groot contract gesloten wordt met buitenlandse investeerders of zo, wordt er meestal een conditie aan gekoppeld : dat de wetgeving van Hongkong hier niet op van toepassing is, maar de Amerikaanse, de Japanse, de Nederlandse… Ze hebben geen vertrouwen meer in ons recht. Dat komt door de invloed van de communisten, denken zij.

En wat denkt u ?

LEE : Ja.

U wordt ervan beschuldigd het Amerikaanse Congres om een boycot van China gevraagd te hebben. Landverraad, zegt men.

LEE : Jamaar, dat was in de dagen direct na Tian An Men, toen alle dagen lijsten gepubliceerd werden van dissidenten die gearresteerd en geëxecuteerd waren. Kon ik hen toelaten die mensen te executeren ? Daarom zei ik ik heb het niet gevraagd : u moet overwegen of u al dan niet handelssancties wil opleggen aan China. Toen de executies ophielden, heb ik die vraag niet herhaald. Daarbij, inzake de vernieuwing, door de VS, van de Most Favoured Nation-status voor China, heb ik China altijd verdedigd, omdat Hongkong daar ook mee geholpen is. Dat vertellen ze er nooit bij.

Wat zijn uw verdere politieke plannen ?

LEE : Ik doe gewoon voort. Tot ze me tegenhouden. En als ze me stoppen en ze schoppen me uit de Legco daag ik ze misschien voor het gerecht. Ik ben de zaak aan het bestuderen. Immers, met welk recht kunnen ze mij eruit schoppen ? Ik ben verkozen voor een termijn van vier jaar door het volk van Hongkong. Dat is dus hun probleem, want ik blijf. Het is aan hen om een manier te bedenken om van mij af te raken. En : een legale manier.

Waarom hebben ze een legale manier nodig ?

LEE : Omdat ik de zaak voor het gerecht trek. En als ook het gerecht mij niet meer beschermt, dan zal voor heel de wereld duidelijk zijn dat Hongkong geen rechtsstaat meer is.

De mensen van Hongkong weten dat ik voor hen met de juiste dingen bezig ben. Wat ik zeg, is ook niet nieuw. Ik formuleer wat de mensen denken in hun hart. Alleen ben ik moedig genoeg om het te zeggen.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content