Het soefisme, de mystieke islam is in Pakistan levendiger dan ooit. Vooral de zuidelijke Sind-provincie kent een groot aantal graftombes waar zowel heiligen als schrijvers van mystieke teksten vereerd worden. De orthodoxe islam heeft heel wat aan te merken op deze godsdienstbeleving, maar dat kan de pelgrims niet stoppen. De term soefisme slaat binnen de islam op heel verschillende praktijken. Het gaat niet enkel om een alledaagse vorm van religieuze beleving, maar ook om afwijkende en zelfs ketterse praktijken. Sommige soefi’s, zoals de tiende-eeuwse mysticus Al-Hallâdj, werden wegens godslastering terechtgesteld, terwijl meer gematigde mystici zonder al te veel problemen broederschappen konden oprichten. Dergelijke genootschappen zijn bijzonder populair, en een aantal kennen miljoenen volgelingen.
Nog altijd weerklinken in de Sind-provincie de verzen van Shah Abdul Latif (1690-1752), ongetwijfeld de meest populaire dichter. Elke donderdagavond verzamelt een grote menigte zich bij zijn graftombe in Bhit. Latif schreef niet over de hoofden van het gewone volk heen. In zijn poëzie verwerkte hij bekende legenden, verhalen over het verliefde paar Sassui en Punhun of de romance tussen Sohni en Mehanval. Telkens symboliseert de vrouw de naar eenheid zoekende ziel.
Ook muzikaal valt dat zoeken naar verbondenheid op, waarbij de melodische patronen uit de volkse en klassieke traditie samengaan. Niet toevallig, want Shah Abdul Latif was zelf een verdienstelijk muzikant. Aan de Indiase tânpura, een langhalsluit zonder frets, voegde hij een zesde snaar toe. Het resultaat is een zoemend, doorklinkend en ruisend klankbeeld, een soort bourdon die fungeert als een ideale achtergrond voor de zangstem.
Vandaag golven de stemmen van de soefi’s in een eindeloze extase nog altijd heen en weer. Ook Sohrab Fakir is elke donderdagavond bij de graftombe van de heilige van zijn broederschap te horen. Zijn expressieve zangstijl ontleent hij aan de soung-traditie. Soung (samen) is dan ook muziek van de verbondenheid, een samengaan van melodie, woord en ritme. Het ritmische en opzwepende karakter, in combinatie met de stemmen en bewegingen van de overige uitvoerders, begeleiden Sohrab Fakir nu al veertig jaar in zijn ultiem streven naar eenwording.
Sohrab Fakir & Soung Ensemble – Soefi-muziek uit Pakistan. Op 16 april om 20 u. in de studio van het Paleis vr Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, Brussel (02/507.82.00); op 22 april om 20 u. in het Kunstencentrum Vooruit, Sint-Pietersnieuwstraat 23, Gent (09/267.28.28) èn op 23 april om 20.30 u. in het Zuiderpershuis, Waalse Kaai 14, Antwerpen (03/248.01.00)
Johan Van Acker
