Het VB laat scenarioschrijver Jef Elbers vallen als kandidaat-bestuurslid van het VAF wegens homofobe uitspraken. Dat duidt op bloedarmoede, meent schrijver Tom Naegels.
Wat zegt het over Vlaams Belang dat het een aangebrand figuur als Jef Elbers opvist voor het Vlaams Audiovisueel Fonds?
Tom Naegels: Als het een bewuste provocatie was, hebben ze die in ieder geval niet durven door te zetten. De andere mogelijkheid is dat het vooral de bloedarmoede aantoont binnen die vleugel van het Vlaams-nationalisme: het VB heeft in zijn veertigjarige bestaan nooit aansluiting gevonden met de artistieke, culturele wereld in Vlaanderen. De partij ligt zelfs permanent op ramkoers met die wereld, waarvan ze overtuigd is dat ze geïnfiltreerd is door marxisten. Dan eindig je uiteindelijk met Jef Elbers.
Zit dat conflict niet ingebakken in de antisysteempartij die het Belang nog altijd is?
Naegels: Maar is het geen paradox dat uitgerekend het nationalisme zich gedraagt als een tegencultuur? Hoe kun je nu de hele tijd verkondigen dat je trots bent op de Vlaamse cultuur, en tegelijkertijd zo’n vijandige houding aannemen ten aanzien van het artistieke en intellectuele leven in Vlaanderen? Dat is uiteindelijk een van de pijlers van die cultuur. Vlaams Belang verengt zijn definitie van ‘het volk’ tot ‘onze kiezers’. Zo zorgt het ervoor dat zijn nationalisme het omgekeerde doet van wat het zegt te willen: in plaats van alle Vlamingen met elkaar te verbinden, splitst het de eigen gemeenschap in nationalisten en niet-nationalisten.
Hoe kun je verkondigen dat je trots bent op de Vlaamse cultuur, en tegelijkertijd zo vijandig staan tegenover kunstenaars?
Vlaanderen is in die zin ook wel curieus: we worden bediend door een progressieve, culturele elite, terwijl we overwegend centrumrechts en rechts stemmen.
Naegels: Ik denk dat de meesten van de rechtse kiezers nog altijd kunnen genieten van het werk van schrijvers als Tom Lanoye of Kristien Hemmerechts. Dat is toch anders bij rechts-radicalen. Zij voelen zich werkelijk vervreemd van de Vlaamse literatuur en de andere kunsten.
Heeft de N-VA, die andere Vlaams-nationalistische partij, ondertussen een betere relatie met de cultuursector?
Naegels: Ter rechterzijde is de verleiding altijd groot om op kunstenaars te schieten. Zeker na de grote doorbraak van de N-VA was er een conflictueuze periode, maar de cultuursector keerde zich toen ook heel expliciet tegen die partij. Ik heb tegenwoordig de indruk dat de N-VA dat conflict niet meer opzoekt. Jan Jambon rijdt als cultuurminister niet meer tegen de kar van die sector, terwijl partijgenote Liesbeth Homans zich als minister van Inburgering graag tegen de inburgeringssector profileerde.
Merkt u dat ook in de raad van bestuur van Literatuur Vlaanderen, waarin u zit?
Naegels: Ja. Mia Doornaert heeft als voorzitster een groot hart voor literatuur, en engageert zich sterk voor de organisatie. Net als Louis Ide trouwens, en zijn voorganger Joachim Pohlmann. Pohlmann was, voor zover ik hem heb meegemaakt, een heel constructief lid.
Hadden de ideeën van Elbers over holebi’s eigenlijk wel invloed kunnen hebben op de werkzaamheden van zo’n raad?
Naegels: Het had voor discussies over beleidsplannen kunnen zorgen, als daar bijvoorbeeld het belang van diversiteit in geformuleerd stond. Maar ik denk dat dit in de eerste plaats een symboolkwestie was.
