De dvd duwt de oude vhs-cassette uit de winkelrekken en uit de woonkamer. Digitaal is duurder, maar biedt genoeg om de consument over de streep te halen. Hollywood is blij, al dreigt het gevaar van piraterij.

Als je wel eens de Fnac of Free Record Shop binnenstapt, heb je de opmars van de dvd met eigen ogen kunnen meemaken. Drie jaar geleden stonden de dvd-films in een klein hoekje waar de technonerds verzamelden en alle andere klanten wegbleven. Vandaag nemen ze bijna evenveel plaats in als de muziek-cd’s. ‘Onze dvd-afdeling barst uit zijn voegen’, klinkt het bij Fnac. ‘Als we meer winkelruimte hadden, zouden we meteen uitbreiden.’

De dvd vertegenwoordigt vandaag tachtig procent van de totale videofilmomzet, de vhs-cassette haalt dus nog slechts een schamele twintig procent. Nochtans: een dvd-film kost vijftig tot honderd procent meer dan een vhs-film. In Fnac zijn de verschillen zelfs nog groter: een dvd-film kost er gemiddeld 26 euro, een vhs-film 12 euro. Voor die hogere prijs krijg je wel wat in ruil: superieure beeld- en geluidskwaliteit, meer bedieningsgemak en veel leuke extra’s of special features.

Het bonusmateriaal omvat meestal een ‘ making of‘-documentaire, korte biografieën van de regisseur en de hoofdrolspelers, plus de bioscooptrailer. In sommige gevallen krijg je er ook weggelaten scènes en een alternatief einde bij. De ware filmliefhebber hoopt op commentaar van de regisseur en/of enkele leden van de cast: terwijl de film loopt, vertellen die hoe bepaalde scènes zijn opgenomen, welke tegenslagen ze te verwerken kregen, hoe de samenwerking met die en die verliep… Sommige regisseurs verraden zich tijdens zo’n audio commentary als arrogante etters die geen drie boeiende zinnen na elkaar kunnen uitspreken, anderen vertellen vol liefde over hun ‘baby’ en boeien van begin tot einde. Het moet gezegd: weinig dvd-kopers nemen de moeite om al die extra’s te bekijken, maar ze helpen twijfelaars wel over de streep.

Het succes van dvd-films – de software – vertaalt zich natuurlijk ook in de verkoop van dvd-spelers – de hardware. Al evolueert die markt beduidend trager. Panasonic, een van de marktleiders in de audiovisuele markt, verkoopt nog altijd meer videorecorders dan dvd-spelers. Dat heeft vooral te maken met het feit dat je met zo’n ‘oude’ vhs-recorder tv-programma’s en films kunt opnemen, wat met een doordeweekse dvd-speler niet kan. Er bestaan wel al dvd-recorders met opnamemogelijkheid, maar die kosten makkelijk vier of vijf keer zoveel als een vhs-machine. Pas wanneer de prijs van die toestellen daalt, zal de vhs-speler naar het museum verhuizen.

Maar dan moeten eerst ook nog wat technische aangelegenheden worden geregeld. Met name inzake een standaard voor herschrijfbare dvd-schijfjes en de toestellen waarop ze worden afgespeeld. Verschillende producenten van dvd-technologie doen hun uiterste best om hún formaat tot industriestandaard te verheffen; voorlopig is het onduidelijk of het DVD+RW, DVD-RW of DVD-RAM wordt. De IT-industrie pleit voor de +RW-norm, de hifi-industrie zet zijn geld op de ûRW-norm. Zouden ze niet naast elkaar kunnen bestaan? De verschillen tussen de formaten zijn klein, maar wel belangrijk. Ze bevatten immers onverenigbaarheden, met als gevolg dat een bepaalde recorder niet alle types van schijfjes aankan. De strijd tussen vhs en Betamax gaf jaren geleden overigens al aan dat er maar plaats is voor één standaard. Betamax stierf een stille dood, vhs triomfeerde.

Wat ook de standaard voor herschrijfbare dvd’s wordt, Samsung heeft alvast een interessante variante klaar. De DVD-H40E-speler beschikt namelijk over een ingebouwde harde schijf van 40 GB, waarop zo’n 20 langspeelfilms passen. Het is natuurlijk ook mogelijk om tv-programma’s op te nemen, waarbij je zelfs tijdens het opnemen terug kunt ‘spoelen’ naar het begin van de opname, die versneld kunt bekijken, en vervolgens fast forward te gaan naar het punt waarop de tv-uitzending op dat moment zit. Beeld en geluid halen een bijzonder hoge kwaliteit, via Dolby Pro Logic Surround, Digital Theatre System en Virtual 3D Sound. Alleen de prijs (999 euro) kon beter.

KOPIëREN

De dvd heeft de strijd in de videomarkt gewonnen en versterkt in de entertainmentindustrie zelfs zijn marktaandeel tegenover de muziek-cd. Die laatste wordt in een waanzinnig tempo illegaal gekopieerd, waardoor grote en kleine platenmaatschappijen in moeilijkheden komen. Er worden vandaag meer lege dan bespeelde cd’s verkocht, en denk vooral niet dat die lege schijfjes worden gebruikt om Word-teksten op te bewaren.

Afgezien van minderwaardige dvd’s tegen 2,50 euro vanuit Thailand en Indonesië, blijft de illegale kopiehandel van langspeelfilms voorlopig binnen de perken. Op het internet kunnen wel nieuwe bioscoopfilms volledig worden gedownload, maar zoiets duurt een kleine eeuwigheid en is voor velen te omslachtig.

Softwarepiraten zijn echter doorbijters. Af en toe krijgen ze zelfs hulp vanuit de ‘legale’ industrie. Bijvoorbeeld van het Amerikaanse 321 Studios LLC, dat een programma heeft ontwikkeld om dvd’s te kopiëren. Zoiets is normaal gezien niet mogelijk, maar via het DVD X Copy-programma dus wel. De producent verdedigt zijn controversieel product met het argument dat er geen verschil is tussen het kopiëren van een dvd en een videocassette; als het ene mag, moet het ander ook mogen. Een twijfelachtige redenering, omdat bij het kopiëren van een vhs-cassette de beeld- en geluidskwaliteit per opnamebeurt achteruitgaat, terwijl die kwaliteit bij een digitale kopie volledig intact blijft. Waardoor de kopie dus evenwaardig is. En eventueel als een nieuw product kan worden verkocht.

De Amerikaanse wetgeving, meer bepaald de Digital Millennium Copyright Act, verbiedt trouwens producten en tools die beschermingstechnologieën op dvd’s opheffen. De ervaring met Napster en andere programma’s voor muziekuitwisseling die aanzetten tot illegaal kopiëren, heeft echter geleerd hoe rekbaar wetten zijn en hoe moeilijk het is om boosdoeners af te stoppen. Dat de handel over het internet niet aan landsgrenzen gebonden is, maakt de bestrijding alleen maar moeilijker. Pijnlijk voorbeeld: het Amerikaanse proces tegen een Russische producent van software die de beveiligingscode van Adobe-software kraakt, is onlangs uitgesteld omdat de beschuldigden geen visum kregen om zich in de VS te verantwoorden.

NIEUW SCHIJFJE

Hollywood mag dus wel een beetje ongerust zijn. Voorlopig echter doen filmproducenten gouden zaken dankzij de dvd. En het kan nog mooier worden dankzij de vooruitgang van de technologie. Negen grote elektronicaproducenten – Sharp, Philips, Hitachi, Sony, Samsung, LG Electronics, Matsushita, Thomson en Pioneer – werken aan een nieuw type dvd-schijfje dat 27 GB aan gegevens kan opslaan. Oftewel drie keer zoveel als de huidige dubbelzijdige schijfjes (en zes keer zoveel als de enkelvoudige). Die hogere opslagcapaciteit stelt filmproducenten in staat hun dvd-releases op te smukken met nog veel meer bonusmateriaal dan vandaag. Of om verschillende films op één schijfje te bundelen. Je moet er niet aan twijfelen dat ze voldoende creativiteit aan de dag zullen leggen om de nieuwe mogelijkheden in hun voordeel te gebruiken.

1. Citizen Kane

2. Casablanca

3. The Godfather

4. Gone With The Wind

5. Lawrence Of Arabia

1. Spider-Man

2. Star Wars Episode II: Attack Of The Clones

3. E.T. The Extra-Terrestrial

4. Panic Room

5. James Bond Collection

Bart Vandormael