Tchiek van Froe Froe en Lilith@online van Speelteater noemen de dingen bij hun naam.
Er zijn van die voorstellingen die het gevoel geven dat je van een andere werkelijkheid deel uitmaakt. Tchiek, een figurentheatervoorstelling van Froe Froe ‘voor volwassenen vanaf acht jaar’ en Lilith@online van het Speelteater, bestemd voor tieners en ouder, veroorzaken elk op hun manier magie. Lilith@online is bovendien een van de vijf genomineerden voor de 1000 Wattprijs, de prijs voor de beste jeugdtheatervoorstelling in Vlaanderen en Nederland van het afgelopen seizoen. De makers van beide voorstellingen hebben elk een intrigerende vorm gevonden om de zoektocht naar de waarheid en de poging om gerechtigheid te doen geschieden, gestalte te geven.
In Tchiek probeert regisseur Marc Maillard voor het eerst een soort mengvorm van humor en horror uit. Hij ging daarvoor te rade bij het verhaal Malpertuis van de Vlaamse pionier van het misdaadverhaal, Jean Ray, beter bekend als John Flanders. Maar ook films als Freaks en The life of Brian hebben hun stempel op de voorstelling gedrukt.
‘Ik ben Tchiek. Ik ben geen mon. Ik ben een man’, zo stelt het sympathieke matroosje Tchiek zich voor. Hij krijgt een brief van zijn oom Cassave, die meldt dat hij op sterven ligt. Tchiek begeeft zich op weg naar het vasteland, want zijn oom wil de hele familie rond het sterfbed. Op zijn tocht komt hij in een cabaret terecht waar een andere oom, Philarète, met flauwe grappen en grollen de plak zwaait. Het meisje Barbiemon moet er tegen wil en dank naar zijn pijpen dansen.
Wanneer Tchiek door Barbiemon tot bij het huis van oom Cassave wordt gebracht, komt hij in een nachtmerrie terecht. Oompjelief blijkt een levend lijk te zijn dat regelmatig nog eens kreunt en dat een akelig dikke spin niet links laat liggen. Als Cassave de geest geeft, krijgt Tchiek het vreemde testament te horen: hij krijgt vijf miljoen als hij het honderd dagen in het huis van Cassave kan uithouden. Niet zo eenvoudig, begrijpt hij meteen, want ook de andere bizarre familieleden wonen er: Rokymon heeft een been verloren en is blind, Paruchamon is een gedomesticeerde vogel geworden die liever zou vliegen, Pyromannemon springt nogal onvoorzichtig om met vuur en Dobbermon zit stevig opgesloten in een kooi.
Tchiek brengt de dagen niet in ledigheid door, want hij geeft zijn familieleden hun vrijheid terug – die hij als matroos verpersoonlijkt – of hij behoedt hen voor grote calamiteiten. Maar er is meer aan de hand: op zijn begrafenis blijkt Cassave niet in zijn kist te liggen en de ogenschijnlijk vrolijke tiran Philarète lijkt als twee druppels water op Cassave. Stof genoeg dus voor een spannend verhaal én voor een liefdesstory, want Tchiek is tot over zijn oren verliefd op Barbiemon met de rijzige benen.
Toch ligt de kracht van deze voorstelling niet zozeer bij het verhaal, maar bij de prachtige, vreemde poppen die door Froe Froe werden gemaakt, bij de interactie met videobeelden en de livemuziek met de intense stem van blueszangeres Kathleen Vandenhoudt, gesteund door Bert Bernaerts. Je raakt niet uitgekeken op de details van deze wondere wereld die Maillard en de acteurs opbouwen. De uitstekende acteerprestaties en de manipulatie van de levensgrote figuren maken Tchiek tot een intense belevenis die de dingen, ook als ze onheilspellend zijn, bij hun naam durft te noemen.
VOOR VIJF STEMMEN
Net zoals Tchiek de waarheid over zijn oom wil achterhalen en zijn familieleden hun vrijheid wil teruggeven, is Lilith@online een verhaal over de strijd voor vrijheid en waarachtigheid. De voorstelling kwam vorig seizoen tot stand in het kader van het Monologenproject van het Speelteater. Aansluitend bij de werking in de kinderateliers nodigde Eva Bal vier theaterauteurs uit om een tekst te schrijven in nauwe samenspraak met telkens één kind. Die tekst zou dan door het kind worden gespeeld. In het geval van auteur Paul Pourveur werden het vijf tieners. Met hen praatte hij vooral over liefde, seks en de noodzaak om je eigen weg te kunnen gaan. Al die elementen vonden hun weg in een intrigerende monoloog voor vijf stemmen, Lilith@online.
Als uitgangspunt koos Pourveur het verhaal van Lilith, de voorloopster van Eva in het aards paradijs, die minder inschikkelijk, grilliger en authentieker is dan Eva. Ze neemt de benen en wordt bezocht door drie engelen (haar moeder, haar eerste vriendje en haar hartsvriendin), maar die kunnen haar niet pramen. Integendeel, ze duikt terug op als een soort wraakengel, omdat ze on line wil zijn en van ‘onfatsoen een kunst wil maken’. Tanya Hermsen regisseerde deze jongeren in een indringende voorstelling die elk cliché van dunnetjes acterende jongeren doorbreekt. Integendeel, hier zie je onstuimige verbale energie en sijpelen wellust, ironie en kwetsbaarheid tussen de zinnen.
‘Tchiek’ op 31/3 en 1-5-6-7/4 om 15u.00 en op 30-31/3 en 4-5-6-7/4 om 20u.00 in Vrije Val II op het Zuid in Antwerpen en in de mijnsite in Winterslag van 17 tot 20/4 (03-248 72 21).
‘Lilith@online’ op het Tweetaktfestival in Antwerpen op 18/4 om 14u.00 en 19u.00, 03-202 83 71. Op 21/4 wordt de winnaar van de 1000 Wattprijs daar bekendgemaakt.
Paul Demets
