Miljardair-schrijver Jeffrey Archer zit in de gevangenis: het voorspelbare lot van een onverbeterlijke scheveschaatsrijder.

‘Het is moeilijk te zeggen waar ik moet beginnen. Maar laat me eerst uitleggen waarom ik in de gevangenis zit’, zo begint het eerste kortverhaal uit de bundel Twelve red herrings ( Twaalf valse sporen) van bestsellerauteur Jeffrey Archer (61).

Waar begint het verhaal van Archer? Bij zijn vader, William, die poseerde als ‘kapitein’, maar met het leger niets te maken had en in de halve wereld gezocht werd wegens oplichting?

Of toen hij ontdekte hoe leuk bekend zijn was nadat zijn moeder haar hele huishouden op straat had gegooid door in de lokale krant de avonturen van zoontje Tuppence te beschrijven?

Jeffrey Archer wordt geboren in 1940. En als hij twintig is, begint hij vrolijk zijn eigen biografie te vervalsen. Hij beweert naar school te zijn gegaan in een prestigieus college, afgestudeerd te zijn aan de universiteit van Oxford en wordt sportleraar dankzij een Amerikaans diploma, dat gewoon een getuigschrift van een bodybuildersclub blijkt.

Maar sportief is hij, hij zal zelfs deel uitmaken van het Britse Olympische team. En hij is in Oxford geweest, waar hij een lerarenopleiding volgde en de totaal verraste Beatles kon strikken voor een concert waarvan de opbrengst naar het goede doel zou gaan.

Geld inzamelen voor het goede doel is maar een van zijn kwaliteiten. En dat hij daarbij tien procent van het geld op zak stak, tja. Mister ten percent bracht meer geld bijeen dan wie ook. En geef toe, geen enkele liefdadigheidsorganisatie vindt het leuk een klacht in te dienen omdat het gul geschonken geld in de zakken terechtkwam van de jonge, goed uitziende jongeman die zo begeesterend kon praten. Geen klacht dus.

In 1966 start zijn politieke carrière: lid van de Londense gemeenteraad. Drie jaar later is hij parlementslid, weer voor de Conservatieve partij, maar niet zoals hij beweert het jongste parlementslid ooit.

In 1974 stopt hij al zijn geld in een Canadese firma die gewoon nep blijkt. Ontslag als parlementslid, beladen met schulden: zijn vrouw Mary – in verwachting van hun tweede zoon – wordt lector aan de universiteit van Cambridge en verdient het geld. Hij zet zich aan het schrijven van een eerste roman. Niet toevallig over vier jonge mannen die de man die hen heeft opgelicht, straffen.

Het wordt een succes. Zijn vijftien vlotte weglezers en drie toneelstukken brachten hem tot vandaag zo’n vier miljard frank (100 miljoen euro) op.

VALSE SPOREN

Maar zijn brandende ambitie blijft de politiek. In 1985 maakt premier Margaret Thatcher hem vice-voorzitter van de Conservatieve Partij. Ondanks, zo blijkt later, waarschuwingen dat Archer niet te betrouwen is. Maar de man brengt zoveel geld binnen voor de partij dat IJzeren Maggie een oogje dichtknijpt.

Ook als de pers uitbrengt dat Archer, die gelukkig getrouwde man, naar de hoeren gaat. Archer slaat terug, klaagt The Daily Star aan voor laster en wint: hij heeft een ijzersterk alibi. Hij krijgt de recordsom van 30 miljoen frank (743.680 euro) schadevergoeding en ziet met genoegen hoe Star-hoofdredacteur Lloyd Turner ontslagen wordt en prostituee Monica Coghlan door het slijk wordt gesleurd.

Zijn feestjes worden legendarisch. Al wat naam en faam heeft, is aanwezig. Er wordt doorverteld hoe hij zijn gasten de weg wijst naar het toilet: net voorbij de Picasso en links na de Matisse. Want Archer koopt kunst, heeft prachtige huizen, brengt elk jaar enkele maanden door in het buitenland waar hij – naar eigen zeggen – via een strakke discipline zijn boeken schrijft. En zich daarbij, maar dat komt later uit, vrouwelijk gezelschap niet ontzegd.

In 1992 zit hij opnieuw in het parlement, nu als Lord Archer, geadeld door een dankbare Conservatieve premier, John Major.

Twee jaar later breekt weer een schandaal los. Hij koopt, voor een vriend beweert hij, aandelen in Anglia Television en maakt in enkele dagen een dikke vier miljoen frank (100.000 euro) winst. Pikant detail: zijn vrouw zit in de raad van bestuur van Anglia. Voorkennis? Geen aanklacht, maar Archer moet toegeven dat hij ‘een fout’ maakte.

Het lijkt een tijdje goed te gaan. Maar wanneer hij in 1999 kandidaat-burgemeester voor Londen is, stapt zijn oude gabber Ted Francis naar de krant. Hij zegt dat hij in de zaak met The Star een vals alibi leverde voor Archer. Kandidaat Archer neemt ontslag en wordt zelfs voor vijf jaar uit de partij gezet.

In juni van dit jaar begint het proces. De klachten – meineed, valsheid in geschrifte, hinderen van de rechtsgang – zijn niet gering. En ze worden bewezen. Door zijn vroegere secretaresse, door een ex-minnares en ex-vrienden. En door het hardnekkige speurwerk van enkele journalisten.

Het vonnis is vernietigend en Archer wordt meteen aangehouden: vier jaar gevangenis, waarvan zeker twee moeten worden uitgezeten. En daarmee is het niet gedaan: The Star eist de schadevergoeding terug. De fiscus start een onderzoek, omdat een vriend van Archer zwart geld binnensluisde vanuit belastingparadijzen. Ingewijden beweren dat hij aankijkt tegen bijna 300 miljoen frank (7,4 miljoen euro) boetes en intresten. Maar daar zal hij zich geen buil aan vallen, vorig jaar gaf zijn uitgever hem 680 miljoen voorschot (16,8 miljoen Euro) op zijn volgende drie boeken. En inspiratie hoeft hij niet ver te zoeken. Het hele proces zou zo uit z’n boeken kunnen komen, met alle ongeloofwaardige details erbij. Archer kocht getuigen om, dreigde de pers af, leverde niet één maar twee valse alibi’s omdat in de dagvaarding van het eerste proces een verkeerde datum stond voor de avond met Monica Coghlan. Die hoofdgetuige verongelukte twee weken voor het proces begon. Archers moeder overleed gedurende de pleidooien. En zijn vrouw legde een vals getuigenis af.

De realiteit sterker dan de fictie? Het is een dooddoener als het over Archer gaat. Maar de vragen blijven. Waarom bleef zijn vrouw, die een briljante experte in zonne-energie is, hem al die jaren trouw? Waarom keerden al die vrienden zich ineens tegen hem? En vooral: waarom bleven zoveel mensen uit de Conservatieve Partij, de drie leiders Thatcher, Major en William Hague op kop, hem eerbewijzen geven terwijl ze wisten dat hij onbetrouwbaar was? Geloofde hij daarom dat hij onaantastbaar was? Het zegt veel over de Britse politiek en nog meer over de Conservatieve Partij. Eén man bleef hem trouw: ex-premier John Major. Maar die weet wat het is om de woestijn te worden ingestuurd.

Misjoe Verleyen