In de CDU wordt alleen nog gepraat over zwart geld, Zwitserse rekeningen en dode boekhouders. Als de partij split, valt het doek voor de Europese christen-democratie.
De vele pennen die in de herfst van 1998 schreven dat hij in schoonheid kon eindigen, hadden het allemaal mis. Helmut Kohl wist niet van ophouden, verloor de verkiezingen en speelde de macht kwijt in het parlement, de partij en geleidelijk ook in het staatsapparaat. De leugens en het bedrog die hij zestien jaar lang in de kluizen verborgen kon houden, kwamen sinds september vorig jaar een voor een aan het licht. Plots begon het gerecht naar feiten te speuren waar het een decennium lang nauwelijks interesse voor had. Vandaag ligt het hele systeem-Kohl, dat verontrustend veel gelijkenissen vertoont met dat van de ter ziele gegane Democrazia Cristiana, aan diggelen. De partij zelf zakt elke dag dieper weg in het moeras.
Vorige week beleefde de CDU de meest dramatische dagen sinds haar ontstaan. Kohl nam ontslag als erevoorzitter en Manfred Kanther, zijn vroegere minister van Binnenlandse Zaken en een onvermoeibare bevechter van kleine, grote en vooral vreemde criminelen, stapte op als parlementslid. De man van law and order, de vader van de wet tegen het witwassen van geld, moest bekennen dat hij zowat vijftien jaar lang tientallen miljoenen illegaal van en naar geheime bankrekeningen in Liechtenstein versaste. En donderdag, uitgerekend op het moment dat CDU-voorzitter Wolfgang Schäuble zich in de Bondsdag voor de praktijken van zijn partij verontschuldigde, liep het bericht binnen dat het hoofd van de financiële afdeling van de CDU-fractie zelfmoord had gepleegd. Wolfgang Hüllen was sinds 1984 revisor van de fractie en ingewijd in alle geheimen van de christen-democratische geldcarroussel. Weer een dag later stonden de nieuwste opiniepeilingen in de krant. De CDU die begin november nog 50 procent behaalde, zakte onder de 30 procent.
Uitgerekend de kringen die het hardst voor de Berliner Republik waarschuwden en de Bonner Republik als een hemel op aarde loofden, maakten zich schuldig aan leugen, list en bedrog. Nu al is de ravage niet meer te overzien en het einde van de onthullingen is nog niet in zicht. Het is zelfs de vraag of de partij het drama ooit te boven komt. De CDU krijgt miljoenen marken boetes en zowat de hele generatie-Kohl zal de kuierlatten moeten nemen.
Zelfs Schäuble, de enige die de partij bij elkaar kan houden, kreeg klappen. Een paar dagen nadat hij iedereen had opgeroepen de onderste steen boven te halen, werd hij zelf op een ‘vergetelheid’ betrapt. In 1994 ontving hij honderdduizend mark contant van de obscure wapenhandelaar Karlheinz Schreiber, maar in de boekhouding is daar niets meer van terug te vinden. Schäuble was de schenking uit het oog verloren.
Het meest zorgwekkende voor de CDU-leiding is de positie van Kohl. Hoewel hij toegaf dat hij twee miljoen mark zwart geld ontving en weigert de namen van de schenkers bekend te maken, blijft de ‘eeuwige kanselier’ bij een deel van de achterban razend populair. Vorige vrijdag, op de nieuwjaarsviering van de Hamburgse CDU-afdeling, onthaalden vierduizend leden Kohl op stormachtig applaus. Als de partijleiding Kohl te hard aanpakt en voor de rechtbank daagt, dreigt een schisma.
HET DOSSIER IS VERDWENEN
Dat Kohl, Kanther en co dat zwarte geld nodig hadden, roept des te meer vragen op omdat de overheid de politieke partijen royaal steunt. In 1998 kreeg de CDU meer dan 1,4 miljard frank en daarbovenop kwamen nog de gelden voor de zusterpartij CSU en de Konrad Adenauerstichting. Zeer binnenkort zal de voormalige kanselier zich voor een parlementaire onderzoekscommissie voor zijn daden moeten verantwoorden. Al in 1983 verscheen Kohl voor een onderzoekscommissie in verband met illegale partijfinanciering, waar hij getroffen werd door een legendarisch geworden black-out. Toen ging het over geheime fondsen die de Staatsbürgerliche Vereinigung, een uitvinding van Konrad Adenauer en de Koude Oorlog, via rekeningen in Liechtenstein aan CDU en FDP uitkeerde. Het geld kwam van grote concerns, zoals Flick. Een deel van dat lekkers is nooit teruggevonden en het valt niet uit te sluiten dat Kanther en de CDU van Hessen daarmee jarenlang grote sier maakten.
In Hessen werd met een veelvoud van de tachtig miljoen frank van Kohl gesjoemeld. Overigens, neemt iedereen aan dat Kohl met veel grotere bedragen ritselde. Volgens een hardnekkig gerucht zou de socialist François Mitterrand, die zoveel liever zijn conservatieve vriend de verkiezingen zag winnen dan de linkse uitdager Oskar Lafontaine, Kohl in 1992 zowat 600 miljoen frank hebben toegeschoven. Via het staatsbedrijf Elf-Aquitaine. Het Franse olieconcern dat in tal van onfrisse praktijken is betrokken, betaalde in 1992 en 1993 zowat 1,7 miljard frank commissieloon aan Duitse lobbyisten. Een douceurtje voor hun vele praatjes met de Duitse regering over de prestigeraffinaderij in Leuna en de overname van de benzineketen Minol. Opnieuw kwam en verdween het smeergeld via Liechtenstein. Voor de parlementaire onderzoekscommissie wordt het moeilijk speuren. Alfred Sirven, die vele jaren voor de Franse geheime dienst werkte en tot 1993 bij Elf de touwtjes in handen had, is momenteel zelfs voor Interpol onvindbaar. Bovendien is het Leuna-dossier zoek. Zomaar verdwenen, tijdens de verhuizing van Bonn naar Berlijn.
Zulke dingen gebeuren. In eigen land speelde de CVP ook een deel van de boekhouding kwijt toen ze van de Tweekerkenstraat naar de Wetstraat trok. Ook voor de CVP is het CDU-debacle een staatszaak. Niet alleen omdat de CDU altijd de Europese marsrichting van de CVP bepaalde, maar ook omdat de CDU na het verdwijnen van de Democrazia Cristiana als enige het geloof in de toekomst van de christen-democratie overeind hield. Indien de CDU op haar beurt uit elkaar spat, wordt het groot gelijk van Gérard Deprez bewezen en is de Europese christen-democratie als relevante politieke machtsfactor definitief uitgeteld. Dan verdwijnt ze op haar beurt in de geschiedenisboeken van de twintigste eeuw als het zoveelste politieke project dat door langdurige uitoefening van de macht in corruptie ten onder ging.
Paul Goossens
