Mijnheer Willockx, de sociale partners proberen een interprofessioneel ak-koord af te sluiten. Zullen ze slagen?
FREDDY WILLOCKX: De lezer weet ondertussen misschien meer, maar op het moment van dit gesprek heb ik twijfels. De vakbonden moeten aan hun achterban kunnen uitleggen dat er weinig ruimte voor koopkrachtverhoging is, en de werkgeversorganisaties moeten hun leden diets maken dat ze toch íets zullen moeten geven. En dat terwijl mensen als VBO-directeur-generaal Pieter Timmermans al van in de zomer aan het roepen zijn dat er geen loonsverhoging mag komen, en dat de werknemers langer zullen moeten werken voor een gelijk loon. Dat offensief was bijna een brainwashing, en heeft de onderhandelingspositie van de werkgevers niet vergemakkelijkt.
Voor het Belgische en Vlaamse overlegmodel is het nochtans belangrijk dat men een algemeen kader afspreekt, zeker nu ingrijpende dossiers als de vergrijzing en de eindeloopbaan moeten worden behandeld. Men zou dat best doen in een klimaat van sociale vrede, of minstens van sociale stabiliteit. Maar ik heb de indruk dat in vergelijking met vroeger zowel bij werkgevers als werknemers het interprofessionele gezag is afgenomen. Bij de werknemers heeft dat onder andere te maken met de overgangspositie waarin de ABVV-leiding zich bevindt, en ook voor de werkgevers zitten nieuwe mensen aan de tafel. Dat maakt het moeilijker om naar elkaar toe te groeien.
Als er geen akkoord komt, moet de regering de marges bepalen.
WILLOCKX: Zo schrijft de wet het voor, maar het zal geen gemakkelijke opgave zijn voor een federale coalitie zonder CD&V. Dat zal ongetwijfeld ook zijn invloed hebben op hoe de eindeloopbaandiscussie wordt gevoerd. Er staat dus dezer dagen veel op het spel, hopelijk zijn de sociale partners zich daarvan bewust.
Het overleg werd opgeschrikt door een rel tussen premier Guy Verhofstadt (VLD) en CD&V, over de vraag wanneer de verlaging van de personenbelasting wordt toegepast: bij de bedrijfsvoorheffing of bij de eindafrekening. Dat maakt voor de burger twee jaar verschil.
WILLOCKX: Een belastingverlaging wordt altijd gespreid over bedrijfsvoorheffing en inkohiering. De rel van vorige week was overtrokken. Van CD&V kun je zeggen dat ze haar rol als oppositiepartij heeft gespeeld, maar de krant De Standaard heeft de zaak te zwaar opgeklopt. Ik kan de woede van de premier begrijpen.
Een belastingverlaging heeft een psychologisch effect: het consumentenvertrouwen stijgt, wat gunstig is voor de conjunctuur. Dat ze niet helemaal in de bedrijfsvoorheffing wordt verrekend, zullen de mensen wel aanvaarden. Maar als dan plotseling de indruk wordt gewekt dat er van een verlaging geen sprake is, ebt dat positieve effect weg. Het belangrijkste is dat de belastingverlaging wordt doorgevoerd, en dankzij druk van de socialisten doorstaat ze de rechtvaardigheidstoets: de voordelen zijn eerlijk gespreid. Nieuwigheden als de decumulatie voor gepensioneerden leken een paar jaar geleden ondenkbaar.
De meerderheidsfracties in het Vlaams parlement sluiten een akkoord om geen wisselmeerderheden te vormen, ook niet voor zaken buiten het regeerakkoord. En ze spreken af om de publieke verklaringen van hun parlementsleden in te tomen.
WILLOCKX: Ik kan me nogal vinden in de afscheidsrede van André Denys (VLD) in het Vlaams parlement. Hij heeft de parlementsleden opgeroepen wat rebelser te zijn, maar binnen bepaalde grenzen. In iedere meerderheid heb je discipline nodig, de vraag is hoe die wordt georganiseerd. Mijn stelling is: ‘Ja aan de ploeggeest, nee aan de kadaverdiscipline.’ De Vlaamse regering beschikt over een ruime meerderheid, geef de fracties dan wat ademruimte.
Het vereist wel aan beide kanten politieke volwassenheid. Toen ik parlementslid was, kwamen bij belangrijke besprekingen in de commissies de leden van de meerderheid vooraf bijeen om de violen te stemmen. Een signaal uit de fractie werd toen zowel door partij als regering ernstig genomen. Het omgekeerde ook, dat zal ik niet ontkennen. Parlementair werk is voor leden van de meerderheid vaak een evenwichtsoefening, maar dat betekent niet dat ze zich moeten laten muilkorven.
Vooral het federale parlement worstelt op dit moment met een identiteitscrisis. Er zitten steeds meer opvolgers die niet zelf verkozen zijn, en dus afhankelijk zijn van de partijleiding. Dat is slecht voor de democratie. De regering komt dan wel eens in de verleiding om het parlement te negeren, terwijl de verkozenen de bazen van de uitvoerders moeten zijn.
In tegenstelling tot wat men vaak beweert, heeft een Europees parlementslid nog de meeste speelruimte. De eigen partij is maar van op een afstand betrokken, de fracties zijn veel groter, en de coalities minder stabiel. Je hebt daar de kans om je te distantiëren van je fractie. Vandaar dat een parlementaire taak in het Europees parlement boeiender is dan in het federale of het Vlaamse.
Minister van Sociale Zaken Rudy Demotte (PS) kondigt maatregelen aan tegen de ontsporing van de kosten in de gezondheidszorg, onder meer in de ziekenhuizen en de geneesmiddelenconsumptie. De Vlaamse ziekenhuizen vragen de communautaire splitsing van de gezondheidszorg, al komen de openbare ziekenhuizen daar een paar dagen later op terug.
WILLOCKX: Op het SP-congres van 1998 heb ik samen met Norbert De Batselier een duidelijke stelling ingenomen: de niet-gerechtvaardigde transfers van Vlaanderen naar Wallonië moeten op korte tot middellange termijn worden weggewerkt, zo niet ligt in een aantal domeinen het dossier van de splitsing op tafel. Ik vind dat de aanpak van die transfers, zowel door Frank Vandenbroucke (SP.A) als door Rudy Demotte, te langzaam is verlopen. We zijn er inmiddels bijna zes jaar mee bezig. Vandenbroucke heeft een uitstekende analyse gemaakt, heeft de actoren gedwongen voor de spiegel te gaan staan, en heeft een kader geschapen waarin men het systeem kon verbeteren. Maar dat is te vrijblijvend geweest. Ook Demotte heeft slechts aarzelend, en pas onder grote Vlaamse druk, het hete hangijzer van de ziekenhuiskosten en de communautaire verschillen daarin aangepakt.
Dat gezegd zijnde ben ik positief over de maatregelen die nu zijn aangekondigd, ook omdat de patiënt buiten schot blijft. Het komt er nu op aan dat ze ook worden uitgevoerd. Dat de Vlaamse ziekenhuizen met een eis tot splitsing van de gezondheidszorg kwamen, was zwak. Ik vraag me af door wie de vertegenwoordigers van de openbare ziekenhuizen gemandateerd waren. Vanuit Sint-Niklaas hebben we in elk geval meteen geprotesteerd en de openbare ziekenhuizen hebben hun standpunt nadien herroepen.
Ik ben het eens met de analyse van Willy Kuijpers dat ziekenhuizen verworden zijn tot fabrieken, die productie en omzet moeten halen of ze gaan over de kop. Zo ontstaat onder meer een spanningsveld tussen de privé-praktijk van de geneesheer en zijn werk in het ziekenhuis. Er zijn meer van dat soort problemen, en die zullen niet vanzelf opgelost zijn door een splitsing. Trouwens: als er een kloof in uitgaven is tussen Vlaanderen en Wallonië, is die er evenzeer binnen Vlaanderen zelf.
Het neemt niet weg dat er orde op zaken moet worden gesteld, en dat er meer transparantie moet zijn in de rekeningen. De druk op de minister van Sociale Zaken en de betrokken actoren moet worden opgedreven, om de nu genomen structurele beslissingen op het terrein operationeel te maken. Dat is van vitaal belang voor de verstandhouding tussen de regio’s en voor de voorbereiding van het vergrijzingsdebat. Het klimaat lijkt gunstig, veel geneesheren zijn niet langer vies van ingrepen waarvan artsenleider André Wynen twintig jaar geleden nog riep dat het collectivistische dwaasheden waren. Alle betrokken instanties beseffen de omvang van de problemen.
In Oekraïne eisen zowel premier Viktor Janoekovitsj als oppositieleider Viktor Joesjtsjenko de overwinning in de presidentsverkiezingen op.
WILLOCKX: Een bijzonder gevaarlijke situatie. Oekraïne is een kunstmatig land, heterogeen samengesteld, gekenmerkt door een grote tegenstelling tussen een kleine kaste rijken en een grote massa die in armoede leeft, en tussen een oostelijk deel dat bij Rusland aanleunt, en een westelijk deel dat zich meer op Europa richt. Ik heb het land een paar jaar geleden bezocht en ik was onder de indruk van de economische achterstand. De jongste tijd is er wel wat meer groei, maar die komt slechts een minderheid ten goede. Na de verkiezingen is het land in twee blokken uiteengevallen, het volstaat dat aan een van de twee zijden een paar fanatici opstaan die de boel in brand jagen, en er ontstaat een tweede Joegoslavië.
Europese waarnemers waren formeel in hun stelling dat de verkiezingen niet correct verlopen zijn. Dat is goed mogelijk, maar de EU heeft meteen het kamp van oppositieleider Joesjtsjenko gekozen en dat was niet verstandig. Nog vóór de uitslag officieel bekend was gemaakt, ging Joesjtsjenko al de eed afleggen in het parlement, dat wekt ook niet veel vertrouwen. Hopelijk is Javier Solana als hoge gezant van de EU voldoende sterk om boven de partijen te staan. Zijn terughoudendheid was opvallend, zeker in vergelijking met de voortvarende reacties van het Nederlandse voorzitterschap. De Russische president Vladimir Poetin heeft al laten horen dat Europa geen lessen in democratie te geven heeft.
Poetin steunt Janoekovitsj. Zouden de Russen met hun gekende efficiëntie militair durven ingrijpen?
WILLOCKX: Laten we hopen van niet. De Amerikanen hebben er ook wel wat te vertellen. Vergeet niet dat Oekraïne troepen naar Irak heeft gestuurd om de Verenigde Staten te steunen. Ik neem aan dat Washington en Moskou achter de schermen een oplossing zullen zoeken en doordrukken, maar niettemin blijft de toestand zeer zorgwekkend.
Koen Meulenaere
Freddy Willockx ‘Ja aan de ploeggeest, nee aan de kadaverdiscipline.’
