Marc Dubois (KU Leuven)
Marc Dubois (KU Leuven) Docent architectuur aan de KU Leuven en architectuurcriticus

Commercie en gebrek aan visie bedreigen het Oostends Kursaal en de Koninklijke Galerijen.

De Koninklijke Galerijen behoren ongetwijfeld tot de gaafste bouwwerken aan onze kust. Deze overdekte wandelgalerij met haar imposante zuilenrijen en bijhorende paviljoenen liet koning Leopold II in 1906 bouwen. Hiervoor deed hij een beroep op de befaamde en talentvolle Parijse architect Charles Girault. Dit uniek geheel is ondertussen erg verwaarloosd. Die schrijnende realiteit inspireerde schrijver Eric De Kuyper, die sinds kort terug in zijn geliefde Oostende woont, tot het formuleren van een zinvol voorstel (zie rubriek Boeken). Het project werd door de Koning Boudewijnstichting goedgekeurd en past in de Campagne Open Monumenten. De Kuyper wil de potenties die dit beschermd monument biedt, koppelen aan een culturele uitstraling, een idee dat aansluit bij de geest van wat Leopold II toentertijd voor ogen stond.

Het is een geschikte locatie voor een permanente tentoonstelling over het Oostende van rond de eeuwwisseling, en voor een klein filmcentrum waar met projecties de dimensie stad en toerisme kan worden oproepen. Het Filmmuseum in Brussel was enthousiast om het idee verder uit te werken. Tot zijn grote verbazing echter vernam De Kuyper dat het stadsbestuur al gekozen had voor een commerciële concessie. In een van de paviljoenen komt een Interbrew-horecazaak, genre ’t Zottekot zoals in Antwerpen. Ook andere banaliserende attracties wil de stad een onderkomen geven in dit magistraal bouwwerk. Leopold II draait zich zeker om in zijn graf bij een dergelijk onzinnige aanwending van zijn geschenk aan Oostende.

Even dramatisch is het verloop van het Casino-Kursaal-dossier. In 1994 werd een wedstrijd georganiseerd die twee voorstellen opleverde waarbij het actueel gebouw van architect Léon Stijnen werd behouden. De wereldbefaamde Engelse bouwmeester Sir Norman Foster en de Belg Bob van Reeth daarentegen kozen voor een totaal nieuw complex. Toen het vorige stadsbestuur opteerde voor het voorstel van Van Reeth met een uitbouw in zee, ontstond er een ware storm van protest en werd alles afgevoerd.

HET LOBBYWERK WON

Dat het casino een dringende opknapbeurt moet krijgen, is voor iedereen duidelijk. De wijze waarop het stadsbestuur het gebouw wil ?refunctionaliseren? tart echter elke verbeelding. Minister van Binnenlandse Zaken en raadslid Johan Vande Lanotte (SP) kan wel stellen dat ?de impasse in het casinodossier na jaren is doorbroken?, maar wat dit voor bedenkelijk resultaat zal opleveren, schat hij wellicht nauwelijks in. Zo is er voorzien dat een strook van vijftien meter van Stijnens gebouw aan de kant van de zeedijk wordt gesloopt en vervangen door een tien verdiepingen hoog appartementsgebouw. Het stadsbestuur hoopt dat de verkoop van de grond evenveel zal opleveren als de voorziene 780 miljoen frank die het renovatieproject zal kosten, iets wat zeer betwijfelbaar is.

Ondertussen werd tot 2034 een onderconcessie verleend aan Flanders Eventhall voor de uitbating van het kursaalgedeelte. Het contract met de groep Verdonck voor het casinogedeelte loopt tot 2014, op zich al een eigenaardige constructie. De voorgestelde ruiloperatie bezit nog meer complicaties : het bestaande BPA-plan moet worden aangepast en bij de overeenkomst van 1873 kreeg het stadsbestuur het verbod om deze locatie te privatiseren.

Het voorstel is opgemaakt door Restyling, niet eens een architectenbureau, in samenwerking met het Atelier d’Art Urbain dat nauwe banden heeft met architect Michel Jaspers. Jaspers en Restyling maakten in 1994 ook een voorstel, een bar slecht ontwerp dat noch bij de jury noch bij de bevolking op enige appreciatie kon rekenen. Dat men nu opnieuw in zee gaat met deze equipe bewijst dat lobbywerk het haalt op een kwalitatieve benadering. Het feit dat het stadsbestuur kiest voor behendige jongens die modieuze maquillage-operaties bedenken, illustreert op welk laag niveau het beleid in Oostende is verzeild. Het ontbreken van massale publieke reactie op dit krankzinnig voorstel is verbazend. Is elk gevoel van trots in Oostende verdwenen ?

Het wordt tijd dat er een ?Koning Leopold II Stichting voor Architectuur en Stedebouw? wordt opricht die onmiddellijk Oostende ter verantwoording roept voor haar wandaden. Wanneer Oostende denkt met deze benadering haar internationale en toeristische uitstraling te kunnen opfrissen, dan vergist zij zich volledig. Het weinige kwalitatieve dat de eens zo geprezen Koningin der Badsteden nog bezit, wordt verkwanseld door een gebrek aan visie op langere termijn.

Marc Dubois

De maquette van het Casino-Kursaal van Oostende : een koningin zonder kroon.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content