We zijn getuige van de medicalisering van de samenleving, aldus A.J. Dunning in zijn essay “Met de dood op de hielen door Luilekkerland”, dat de opmaat vormt tot een veertiental bespiegelingen over de nadelen van onze toenemende gezondheid. Het is een paradox, maar juist omdat we almaar ouder worden, maken we ons grotere zorgen over onze fysieke conditie. Het bundeltje heeft daarom de titel “Tobben in voorspoed” meegekregen, want alleen degenen die in voorspoed leven, hebben de tijd om te piekeren. Aangezien het paradijs nu toch op deze wereld moet worden bevochten, rijst er een probleem dat op verschillende manieren kan worden omschreven.

Volgens H.J.A. Hofland ( “Geluk als product”) leven we in een uit Amerika overgewaaide “genietcultuur”. Om plezier te hebben van het leven moeten we harder werken, want willen we meer en langer genieten, dan moeten we ook meer geld verdienen. “En om meer te werken en toch gezond te blijven, zal men zich weer bepaalde genietingen moeten ontzeggen.” Dat is de tredmolen van ons bestaan. Het vicieuze van dat patroon wordt alleen onderbroken door de ouderdom en de dood. Beknopter dan Beatrijs Ritsema ( “De dictatuur van een oud lichaam”) valt het moeilijk te zeggen: “Ouderdom is de prijs die betaald wordt voor een lang leven. Iedereen wil oud worden, later, in de verre toekomst, maar niemand wil het zijn.” Is dat echt wel zo? Heel wat mensen snakken toch naar hun pensioen?

Maar ook dat verlangen is ambivalent, juist omdat we niet willen weten wat de ouderdom voor ons in petto heeft. Want we moeten ook leven met de paradox dat onze gezonde samenleving veel zieken telt. Eigenlijk staat alleen maar vast dat we doorgaans liever niet willen doodgaan, en misschien is dat ook de reden waarom we de dood van vrienden en kennissen opluisteren met humoristisch getinte toespraken op het graf: “Begraven wordt afscheid nemen, waarbij men net doet alsof de overledene toevallig verhinderd is”, schrijft de historicus Herman Pleij in “De kunst van het sterven”.

“Tobben in voorspoed – Over de paradox van de geneeskunde”, Meulenhoff/Amsterdam, 143 blz., 495 fr.

Piet de Moor

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content