Wat is griep ? Wat te doen na een wespen- steek ? Is hypnose echt gevaarlijk ? Marleen Brems en haar boekje ?Dokter bij de hand?.
ARTSEN HEBBEN bezwaren tegen medische encyclopedieën. Al was het maar omdat de leek daar vrolijk in zit te lezen, naderhand de symptomen van een of andere enge ziekte voelt en ongerust naar de dokter holt. Die moet dan geruststellen en liefst een pilletje voorschrijven. Maar waarom publiceert Marleen Brems, assistent huisartsengeneeskunde aan de KU Leuven, dan een boekje over ziekte en gezondheid ? Het antwoord staat in het voorwoord : ?Iedereen heeft recht op kennis, kennis over wat er gebeurt met je eigen lichaam. Kennis is macht, macht over wat er met jezelf gebeurt. Het medisch korps mag niet alle kennis over gezondheid voor zich houden.?
?Dokter bij de hand? is geen medische vraagbaak. Vaak gebruikte termen (kraken, griep, allergie, hormonen) worden eenvoudig uitgelegd. Bij sommige aandoeningen staat ook de behandeling. Is dat eigenlijk niet wat gevaarlijk ? Dokters hebben toch een fiks aantal jaren aan een universiteit gestudeerd voor ze de verantwoordelijkheid krijgen over ziekte en gezondheid van de patiënten ? In tegenstelling tot de lezer-leek.
Marleen Brems gaat met haar boek echter in op standaardvragen die ze vier jaar lang geduldig beantwoordde en noteerde. Vragen over voeding, veiligheid, vaccinaties bij kinderen, zonnen of niet, tandverzorging. Dat soort dingen waarbij je zelf veel in de hand hebt, zegt ze. Dus staan er raadgevingen in voor veilig barbecuen of ter voorkoming van wagenziekte. Ook tips voor op reis. Wat te eten en wat vooral niet, als je bang bent voor turista ? Wat is het groene nummer van het Tropisch Instituut ?
Ook worden mythes bestreden. Slaap kan je niet inhalen. Je wordt niet moe van antibiotica. Je slaapt sneller in na een borrel, maar je slaapt wel slechter. Een koude sleutel in je nek helpt niet tegen een bloedneus. Azijn helpt niet na een wespensteek. Je mag best zwemmen na een (gewone) maaltijd, maar niet als je alcohol gedronken hebt.
TEKENINGETJE MAKEN.
Heel wat tips klinken niet zo bekend. Bij hevige diarree vermindert de veiligheid van de pil. Bij brandwonden geldt het oude rijmpje : eerst water, de rest komt later. Dus geen boter of olie op de brandwonde.
Het boek steunt op de grondgedachte van de groepspraktijk waarin Brems sinds 1987 aan de slag is. Een aantal artsen werken in die praktijk samen en verdelen ook de weekendwacht. De patiëntendossiers zijn centraal ter beschikking. De dokter van wacht staat dus nooit voor een geheel vreemde patiënt. Voorts ligt in de dialoog tussen arts en patiënt de klemtoon op de zieke. De dokter luistert.
Marleen Brems : ?Je geeft jezelf niet zomaar uit handen. Mensen moeten leren vragen wat ze hebben, welk onderzoek er gebeurt en waarom dat onderzoek gebeurt. Dokters moeten leren uitleggen wat er scheelt. Op zo een manier dat ook een kind het begrijpt. Desnoods moet er maar een eenvoudige tekening aan te pas komen. Ik sta nog vaak versteld van de gestelde vragen. Omdat ik er vanuit ga dat de mensen dit en dat toch weten, zeker.
Dat dokters tovenaars zijn, is er generaties lang ingehamerd. Patiënten en artsen moeten samen die gedachte bestrijden. We horen soms van collega’s dat onze patiënten lastig zijn, dat ze vragen blijven stellen en geen genoegen nemen met achteloos verstrekte uitleg. Maar zo hoort het. Het gaat om hun lichaam, hun gezondheid. Natuurlijk zijn niet alle mensen even verbaal. Sommigen komen er moeilijk toe te vertellen wat ze voelen. Een arts moet tijd maken. Mensen moeten weten dat naar hen wordt geluisterd. Hoe oud of jong ze ook zijn, of ze wel of niet gestudeerd hebben, dat speelt geen rol. Trouwens, hoe kan een dokter een goede diagnose stellen, als hij klachten niet serieus neemt en reageert vanuit de houding ik-weet-alles ? We weten meer dan de patiënt, maar de medische wetenschap geeft geen pasklare antwoorden op alle vragen. Goed kijken en luisteren naar de zieke is niet alleen een kwestie van respect, het is gewoon heel belangrijk.?
Maar spreekt dit doe-het-zelfboekje dat niet tegen ? Brems vindt van niet. ?Er staat vaak genoeg : ga naar je dokter als je ongerust bent. Maar een lichte brandwonde kan thuis worden verzorgd. Bij vergiftiging en verstikking moet je ingrijpen. De eerste minuten zijn van levensbelang. Genezen hangt niet van de arts alleen af. We moeten mensen weer leren dat ze hun gezondheid in handen hebben.?
Dat staat dan ook in het voorwoord. ?Lees dit boek en trek er je conclusies uit.? Eén besluit zal de lezer alvast trekken : verbazend toch hoe weinig ik weet.
M.V.
Marleen Brems, Dokter bij de hand, Van Halewijck, 224 pag., 598 frank.
Huisarts Marleen Brems : Goed luisteren en kijken naar de patiënt is niet alleen een kwestie van respect, het is heel belangrijk om een goede diagnose te stellen.
