De moderne wagen is een computer op vier wielen. De spitstechnologie achter het dashboard en onder de carrosserie moet de veiligheid en het rijcomfort verhogen. Al helpt ze natuurlijk ook om indruk te maken bij vrienden en kennissen.
Het moet dus mogelijk worden om ooit, zoals in sciencefictionfilms, met de handen los auto te rijden. ‘Niet als het van ons afhangt’, protesteert Christophe Weerts, corporate communications manager bij BMW België. ‘Technologie verhoogt de veiligheid en het rijcomfort, maar de bestuurder behoudt wel de controle over de wagen. We willen hem zijn rijplezier niet ontnemen.’
Tussen de regels lees je dat BMW zijn klanten ziet als zelfbewuste en assertieve mensen, kwaliteiten die natuurlijk ook vereist zijn om het geld bijeen te rapen om zo’n dure wagen te kunnen kopen. De zelfbewuste kopers zullen alvast werk hebben met het hoogtechnologische iDrive-bedieningssysteem van BMW, dat vanaf nu in de nieuwe 7-reeks zit ingebouwd.
iDrive bundelt zo’n 700 verschillende functies, die worden opgeroepen via een grote aluminium draai-, druk- en schuifknop op de middelste armsteun. Via spraakcommando’s kan het ook, al staat die technologie nog niet helemaal op punt. Zo kan het gebeuren dat de spraakherkenner je niet verstaat. ‘Je moet luid praten, dat klopt. Iemand met een zware stem heeft bovendien sneller problemen dan iemand met een hoge stem.’ Nog een onvolmaaktheid: voorlopig herkent de computer alleen Engelse commando’s. Al wordt er wel gewerkt aan versies in andere talen. Bediening in de eigen taal is welkom, zeker wanneer het gaat om zevenhonderd functies. ‘Enorm veel, maar natuurlijk zal niet elke klant die allemaal gebruiken’, geeft Weerts toe.
Hoe dan ook, de koper zal een paar dagen vakantie moeten nemen om uit te vissen wat zijn nieuwe wagen allemaal kan. Weerts: ‘Vergelijk het met een videospeler of tv-toestel: je moet dat toestel leren kennen om het goed te kunnen gebruiken. Wanneer je een BMW 745i koopt, krijg je om te beginnen een korte opleiding van de verkoper.’
DE HANDLEIDING IS DIKKER
Het Duitse blad Auto Motor und Sport bezocht verschillende BMW-garages en stelde vast dat zelfs de verkopers moeite hadden om alles uitgelegd te krijgen. Weerts: ‘De handleiding van de 745 is wel dikker (zo’n 300 bladzijden) dan bij een andere wagen, maar de bediening is heel intuïtief opgebouwd. De filosofie van de nieuwe reeks is: de bestuurder in staat stellen om zich volledig te concentreren op het stuurwiel. Vandaar dat alle bedieningen noodzakelijk om te kunnen rijden, links op het dashboard voorzien zijn. Het scherm, dat bediend wordt door de iDrive, bevindt zich in het midden. De iDrive regelt onder andere de mobilofoon en internettoegang, het navigatiesysteem en bepaalde opties van bijvoorbeeld de airconditioning.’
In tests van de 745i wordt gewezen op het gevaar dat de aandacht van de bestuurder tijdens de bediening van iDrive afgeleid wordt van de weg, maar daar wil men bij BMW niet van horen. Weerts: ‘Net daarom stellen we de basisfunctionaliteiten ook los van de iDrive beschikbaar. Terwijl je aan het rijden bent, hoef je helemaal geen gebruik te maken van het systeem. En als je dat toch wilt: we hebben het scherm hoog op het dashboard geplaatst, zodat je blik nooit ver van de weg afdwaalt. We doen er alles aan om te vermijden dat de bestuurder verstrooid raakt. Zo bieden we wel internettoegang aan, maar zeer selectief. De bestuurder heeft enkel toegang tot diensten die betrekking hebben op het weer, het verkeer, hotelinformatie, restaurants, beurskoersen. Hij kan niet vrij over het internet surfen, want dan verslapt de aandacht onvermijdelijk.’
De beschikbare diensten worden zowel door BMW als door externe partijen geleverd. Bedoeling is overigens dat er nog meer diensten komen. ‘We creëren een intelligente auto. We verfijnen het iDrive-systeem zodanig dat de auto zélf een afspraak vastlegt met je concessiehouder als het tijd is voor een onderhoud.’
Nieuwe technologieën lijken vaak gadgets en zijn dat vaak ook. Niet echter de fameuze autosleutel in de vorm van een creditcard, die nu opgang maakt. ‘Als we die kaartsleutel uitrusten met een systeem van vingerafdrukherkenning, hebben we ineens een goed middel tegen autodiefstal’, legt Christophe Weerts uit. ‘Alleen de eigenaar krijgt de auto aan de praat. We doen ook volop onderzoek naar oogherkenning. Het oog is blijkbaar een nog uniekere feature dan de vingerafdruk en garandeert dus nog betere resultaten.’
De technologie dient dus om de veiligheid en het rijcomfort te verhogen, maar vele snufjes in de BMW en andere prestigemerken zijn natuurlijk voornamelijk symbolen van luxe en status. Waar verder niets op aan te merken valt.
Bij Volvo huldigt men evenwel een heel andere filosofie: het Zweedse automerk is al jaren synoniem voor veiligheid op de weg. ‘Op den duur werd het zelfs een beetje saai’, aldus pr-manager Tania Cerceni. ‘Een tijdlang werden we enkel geassocieerd met veiligheid, maar onze wagens stonden niet echt bekend als aantrekkelijk. Vandaag proberen we ook mooie wagens te bouwen.’
Wat niet wil zeggen dat het veiligheidsprincipe overboord wordt gegooid. Wel integendeel, bewijst de Safety Concept Car (SCC), een prototype dat op het Brusselse autosalon wordt getoond. De SCC belichaamt Volvo’s visie op veiligheid. ‘Als een auto je van rechts probeert in te halen, dan gaat in je rechterzijspiegel een lichtalarmpje branden’, legt Cerceni uit. ‘Ook als een auto gevaarlijk dicht nadert, krijg je een signaal om je te waarschuwen.’ Een ander bijzonder kenmerk: de SCC past zich automatisch aan de bestuurder aan. De wagen is uitgerust met een sensor die de blik van de bestuurder opvangt en vervolgens stoel, stuur en spiegels automatisch in de juiste hoogte instelt. Zo word je van een vervelend karwei verlost én vermindert het risico op een ongeval. Bestuurders ontvangen meer dan 90 procent kritieke informatie van buiten het voertuig; indien de kwaliteit van die visuele informatie verbetert, kan een ongeval dus beter worden voorkomen. Wanneer we de SCC kunnen kopen? Cerceni: ‘Het is een prototype, waarvan de verschillende elementen in onze volgende modellen worden geïntegreerd, zonder dat het meteen onze bedoeling is om het model zelf op de markt te brengen. Misschien gebeurt het, misschien niet.’
DE TELEFOON ALS ZWARTE DOOS
Wel binnenkort beschikbaar (voorlopig enkel in Zweden en de VS): Volvo’s uitgerust met ‘Volvo On Call’, een concept waarin verschillende technologische nieuwigheden verzameld zijn. ‘Volvo On Call’ is zo’n beetje de voortzetting van het Multiplex-systeem (twee jaar geleden geïntroduceerd in de Volvo S80), dat verschillende functies in de wagen verbindt in één digitaal netwerk. Concrete toepassingen? Cerceni: ‘In geval van een carjacking of homejacking, kan de gestolen wagen van een afstand worden gelokaliseerd en kan de motor worden geblokkeerd, waardoor de dief niet meer verder kan rijden. De vluchtroute kan worden gevolgd op een scherm. Door Volvo zelf, of door de politie, als we een overeenkomst kunnen sluiten met de politie.’
Een andere crisissituatie: als de wagen betrokken is bij een ongeval en de airbags in werking zijn gesteld, registreert het Multiplex-systeem deze informatie en stuurt ze door via de autotelefoon. Als het Multiplex-systeem zelf beschadigd is, neemt een reserveveiligheidssysteem de zaak over en meldt ‘Volvo On Call’ dat een airbag werd ingeschakeld. De ingebouwde autotelefoon staat onafgebroken in contact met een global-positioningsysteem (gps), dat voortdurend informatie ontvangt over de positie van de wagen. Die telefoon, het hart van het hele systeem, lijkt op de zwarte doos van een vliegtuig. Hij beschikt immers over een ‘positiegeheugen’ dat de positie van de wagen bijhoudt, zelfs indien het gps-systeem bij een ongeval wordt uitgeschakeld.
RTI, oftewel Road & Traffic Information, combineert een gps-systeem met real-time-verkeersmededeling. Nu al in Nederland en Duitsland, straks ook bij ons. Cerceni: ‘Ga je een file tegemoet of kom je in de buurt van slechte wegen, dan word je daarvan op de hoogte gebracht. Die informatie wordt binnen het gps-systeem aangeduid. Wil je verdere details, dan klik je op meer informatie en krijg je een andere route voorgesteld of kom je te weten hoeveel tijd je dreigt te verliezen.’
De wegenkaarten die op het schermpje verschijnen, zijn opgeslagen op cd-rom. De schijfjes worden gelezen door een cd-romspeler die zich in een handschoenenkastje bevindt. De mogelijkheden van het ‘Volvo On Call’-systeem worden vandaag begrensd door de capaciteit van de gsm-netwerken. Wanneer die capaciteit toeneemt, en dat zal niet meer zo lang duren, nemen ook de mogelijkheden van de technologie toe. ‘Enkel onze fantasie en de technische ontwikkelingen zullen de grenzen bepalen.’
SCC en iDrive zijn sterke blikvangers, maar de moderne wagen bevat ook veel onzichtbare spitstechnologie. Zoals ESP (de benaming kan van merk tot merk verschillen) of electronic stability program, een stukje slimme elektronica dat ervoor zorgt dat de remkracht van een slippende wagen oordeelkundig verdeeld wordt over de wielen die niet aan het slippen zijn. Op die manier kan de stabiliteit snel – en automatisch – worden hersteld. In de 7-reeks van BMW regelt de computer het evenwicht ook als de wagen níét slipt.
FISCALE VOORDELEN VOOR GAS
Andere technologie staat ten dienste van ecologie. Om de vervuilende uitstoot van uitlaatgassen te beperken, experimenteert de auto-industrie met alternatieve brandstoffen en energiebronnen. Door de hoge kostprijs van die alternatieven zal het nog wel even duren vooraleer iedereen overschakelt naar een ‘gezonde wagen’.
Een tussenstap is de hybride wagen, die zowel op benzine als op LPG rijdt. Hij valt vandaag nog wel een stuk duurder uit dan een vierwieler met een traditionele enkelvoudige aandrijvingsbron, maar verschillende landen werken maatregelen uit om de aankoop ervan aan te sporen. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld, krijgt de consument tot 75 procent van de extra kosten van een gasinstallatie in de wagen terugbetaald. Sommige Duitse deelstaten voorzien in een substantiële financiële bijdrage voor taximaatschappijen die overschakelen naar voertuigen op aardgas. Ook in Nederland, Frankrijk en Italië zijn er fiscale voordelen voor de eigenaars van een wagen die op gas rijdt. In bepaalde regio’s van Italië strekken de voordelen overigens nog verder: wie op gas rijdt, kan er gratis parkeren in het centrum van de steden en mag rijden op een rijstrook voor het openbaar vervoer en in straten waar normaal geen autoverkeer is toegelaten.
Toyota is de eerste constructeur die een auto heeft ontwikkeld die zowel op benzine als op elektriciteit rijdt. De Prius, zoals het model heet, werd drie jaar geleden al in Japan op de markt gebracht en heeft daar een succesvolle carrière uitgebouwd. Nu wordt hij ook in Europa gelanceerd. ‘In de wagen zit een combinatie van een benzinemotor, een elektromotor, een batterij die de elektromotor voedt en een generator die de batterij kan opladen’, legt technisch adviseur Dimitri Dejonghe van Toyota uit. ‘De verschillende systemen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De rijomstandigheden bepalen de aandrijving. De bestuurder kan dus niet zeggen: vandaag rij ik op benzine, morgen op elektriciteit.’
Het Toyota Hybrid System wordt aangestuurd door een elektronisch regelsysteem, dat informatie over de toestand en de terugwinning van energie weergeeft op een scherm. Zo kan je dus zien hoe milieuvriendelijk je aan het rondrijden bent. De Prius stoot 120 g/km CO 2 uit, zo’n 40 procent minder dan een gelijkwaardige conventionele auto met benzinemotor en automatische transmissie. De overige schadelijke uitlaatstoffen worden met ongeveer de helft verminderd, tot ver onder het niveau van de strenge milieunorm voor wagens, die in 2005 van kracht wordt.
Maar wat als de batterij leeg is? Dejonghe: ‘In principe gebeurt dat nooit. Als je lange tijd op de snelweg met een hoge snelheid rijdt en de batterij afneemt tot onder een bepaald niveau, kan het zijn dat het vermogen een beetje afneemt omdat die energie wordt gebruikt om de batterij opnieuw op te laden. Ook bij het remmen bergaf zal de auto de vrijgekomen energie maximaal recupereren voor het opladen van de batterij.’
In bepaalde omstandigheden waarin de benzinemotor niet efficiënt kan werken of waarin hij veel schadelijke stoffen uitstoot, zoals bij lage snelheid, bij het afdalen van een helling of bij stilstand, wordt hij volledig uitgeschakeld en neemt de elektromotor alles over. Dat maakt dat de auto in drukke verkeerssituaties totaal emissievrij is. Een primeur voor Toyota.
Een eerste stap in de richting van een volledige overschakeling naar elektrisch aangedreven wagens? Dat zal afhangen van de capaciteit van de batterij. Vandaag is die onvoldoende hoog om lange afstanden af te leggen, zonder dat hij opnieuw moet worden opgeladen. Als de batterij in vijf minuten helemaal oplaadt, wordt elektriciteit een goed alternatief. Maar als men de wagen telkens een hele nacht aan het elektriciteitsnet moet hangen, zullen veel potentiële kopers toch bij benzine blijven. De eerste klanten van de Prius zijn volgens Toyota de overheid en andere instellingen met een welomschreven milieubeleid. Zou minister Vera Dua (Agalev) er al eentje besteld hebben?
Bart Vandormael
De koper zal een paar dagen vakantie moeten nemen om uit te vissen wat zijn nieuwe wagen allemaal kan.
Toyota is de eerste constructeur die een auto heeft ontwikkeld die zowel op benzine als op elektriciteit rijdt.
