Studenten van de KU Brussel krijgen elk jaar een “contract met de student” uitgereikt, dat bindende wederzijdse afspraken maakt over de rechten en plichten. “Zo worden mistoestanden vermeden.”
De kleine, jonge KU Brussel ging van bij de opstart de democratische toer op, met een belangrijke studentenvertegenwoordiging in de faculteits- en afdelingsraden. Die democratische inslag ligt er nog altijd aan de basis van de voortdurende zelfreflectie, die de kwaliteit van de opleidingen moet verbeteren. Reeds vóór het ministerie van Onderwijs met de visitatierondes van de Vlaamse faculteiten begon, maakte de kandidatuurinstelling werk van jaarlijkse enquêtes. Op het eind van elk academiejaar krijgen de studenten de kans om de verschillende vakken te evalueren. Aan de hand van die evaluaties kunnen in het volgende academiejaar de nodige bijsturingen gebeuren. Uit die zelfstudie is het “contract met de student” gegroeid, een unicum in het Vlaamse universitaire landschap.
De KU Brussel giet de relatie tussen de opleiding (de docenten) en de studenten in een contract dat elke student aan het begin van het academiejaar overhandigd krijgt. Het “contract met de student” biedt niet alleen per vak een uitvoerige beschrijving van het onderwijsaanbod, de eindtermen, leerdoelstellingen, curriculuminhoud, onderwijsvormen, literatuuropgave, studiepunten en het collegerooster, maar ook voor alle vakken (behalve de nieuwe) voorbeelden van examenvragen en het complete examenreglement. “Van in het begin van het academiejaar weten de studenten dus perfect waar ze aan toe zijn, welk soort examen ze mogen verwachten en de profs moeten zich zelf ook houden aan de wetten die ze hebben opgelegd”, zegt rector prof. dr. Constant Matheeussen.
NAAR DE RAAD VAN STATE
Het contract vermijdt allerhande pijnlijke situaties tijdens de examens. Constant Matheeussen: “Een gebrekkige communicatie leidt tot mistoestanden. Studenten die ten onrechte menen dat na een schriftelijk gedeelte, nog een mondeling deel volgt, bijvoorbeeld. Met dit contract kan dat onmogelijk nog gebeuren. De afspraken in het contract zijn bindend, de docenten dienen zich eraan te houden. Als een student meent dat de examenvragen niet conform de verwachtingen zijn, kan hij een klacht indienen bij de ombudsman, de voorzitter van de examencommissie of de postexamencommissie. De student kan met het contract onder de arm zelfs naar de Raad van State trekken. In Vlaanderen komt het meer en meer voor dat studenten naar de Raad van State gaan.”
“Veranderingen in de cursussen worden elk jaar duidelijk in het contract aangebracht”, vervolgt Constant Matheeussen. “In het vak Vermogensrecht vonden we het, bijvoorbeeld, belangrijk om dit academiejaar de Franse rechtstaal te integreren. We hebben bijgevolg dit academiejaar in het contract uitdrukkelijk vermeld dat de student op het examen niet alleen een Nederlandstalig, maar ook een Franstalig cassatiearrest moet kunnen toelichten. De professoren zijn erg expliciet in hun omschrijvingen, omdat ze willen anticiperen op mogelijke kritiek in de enquête die op het eind van elk academiejaar wordt gevoerd.”
Die enquêtes zijn belangrijk, vindt Constant Matheeussen. “Ze zorgen ervoor dat een aantal mistoestanden vandaag niet meer voorkomen en dat problemen onmiddellijk worden bijgestuurd: professoren die te snel spreken, die geen cursussen hebben… Sommige problemen zijn uiteraard moeilijker remedieerbaar. Professoren die slecht lesgeven, bijvoorbeeld. Een jonge prof kan dat, bijvoorbeeld, door bijscholing corrigeren, voor oudere professoren ligt zoiets ook psychologisch moeilijker.”
KLEIN BRENGT MEER KWALITEIT
De Auditcommissie van het ministerie van Onderwijs die in de verschillende universiteiten moest nagaan of de aanbevelingen van de visitatiecommissies goed werden opgevolgd, bundelde zopas haar bevindingen in een rapport en rangschikte hierin het “contract met de student”, bij de “good practices” die de universiteiten hanteren. Hetzelfde geldt voor de ombudsfunctie die aan de KU Brussel (en het Limburgse Universitaire Centrum – LUC) permanent is gemaakt, de terugkoppeling naar het secundair onderwijs (gesprekken met de middelbare scholen over het “succes van hun studenten”, ook het LUC heeft zo’n systeem) en het systeem van studielasttoedeling, waarmee in de faculteit Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen aan de hand van een vragenlijstmethode de studielast wordt gemeten.
Minister van Onderwijs Luc Van den Bossche (SP) sprak in een reactie op de audit lovende taal over de “kleine universiteiten die uitblinken in informele kwaliteitszorg”, daar waar “de grote universiteiten grootse plannen hebben, die echter vaak schoorvoetend worden uitgevoerd. De commissie stelt vast dat er nogal wat good practices uit de kleinere instellingen komen. Hier kunnen de grote universiteiten van leren…”
In tijden waarin wordt nagedacht over een herverkaveling van het universitaire landschap stemmen deze conclusies tot nadenken.
Marleen Teugels
