Het duurde enkele dagen voor het nieuws te onzent in zijn volle omvang doordrong. De overname van Time Warner door America Online (AOL) is niet zomaar de zoveelste big deal in het Amerikaanse zakenleven. Het is er een waarvan de gevolgen spoedig in veel huiskamers te merken zullen zijn.
Time Warner was sowieso al het grootste mediabedrijf ter wereld, actief in filmindustrie, televisie, muziekhandel, geschreven pers en – belangrijk – in het bezit van een kabelnetwerk dat tot in miljoenen huiskamers reikt. America Online was op zijn beurt het grootste Internetbedrijf, op zoek naar een manier om tegenover de verwachtingen die door zijn torenhoge beurskoers worden gewekt ook reële omzetcijfers te plaatsen.
De omvang van de overname geeft tegelijk een idee van wat de Vlaamse kabel voor potentiële kandidaat-kopers waard kan zijn. Wat met Internet allemaal mogelijk is, zal pas goed blijken als het via de kabel gewoon ook op de televisie wordt gebracht, in het hart van het gezin. Het idee lag in Vlaanderen al mee ten grondslag aan Telenet.
In de euforie na het bekendmaken van de fusie, bestempelde AOL-baas Steve Case de operatie als het echte begin van het digitale tijdperk. Het weekblad Newsweek kroonde hem op zijn omslag prompt tot Citizen Case: een verwijzing naar de beroemde film Citizen Kane van Orson Welles over een almachtig krantenmagnaat. Er is, laten we zeggen, ten minste een belangrijke stap gezet in de evolutie van het gebruik van Internet, zowel zakelijk als op het vlak van het verspreiden van informatie.
Met het samengaan van AOL en Time Warner wordt een duidelijke marsrichting aangegeven, die anderen overigens ook elders al aarzelend waren ingeslagen. Het probleem is namelijk overal hetzelfde: hoe kunnen de in principe enorme mogelijkheden van de nieuwe media het best worden aangeboord? De oude media beschikken over de informatiekanalen, de knowhow om klanten aan zich te binden en de noodzakelijke contacten om van Internet ook een explosief instrument in het handelsverkeer te maken. Oud en nieuw zijn eigenlijk als het ware tot elkaar veroordeeld.
Het is geen toeval dat bij ons vorige week de samenwerking werd bekendgemaakt van de Limburgse Concentra-groep (Het Belang van Limburg) met het technologiebedrijf Ubizen van manager van het jaar Stijn Bijnens. De Vlaamse Uitgeversmaatschappij (onder meer De Standaard) is rond met Hotrade.com, een dochter van Real Software. De Roularta Media Group (onder meer Knack) kondigt tegen 1 maart de start aan van een ambitieuze, zogenaamde portal site op het Internet, samen met Belgacom.
Voor Internet komt daarmee langzaam maar zeker een einde aan de fase van anarchie, van het grote avontuur. De kreet dat het net niet gestroomlijnd kan worden, zal geleidelijk verstommen. De speeltuin wordt business. De vraag is of daar nu bijzonder rouwig moet worden over gedaan. Het verging de leuke piratenzenders, die vijftig jaar geleden profiteerden van de uitvinding van de transistorradio, op een andere schaal tenslotte niet anders. De media worden wereldwijd hoe dan ook door enkele reuzen gedomineerd. Die pikken op het gepaste moment toch altijd de krenten uit het brood.
Voor de mens die zich wil informeren, heeft de ontwikkeling voor- en nadelen. Een onmiskenbaar voordeel is dat de informatie die wordt aangeboden betrouwbaarder zal worden. AOL Time Warner, bijvoorbeeld, kan het zich niet veroorloven om naar hartenlust kwakkels rond te strooien. Een nadeel is wellicht dat het hele pakket eenvormig zal worden gestructureerd naar het beeld dat de grote mediagroepen van de consument hebben. De grote vrees van sommigen is dat er zo nog minder plaats zal worden ingeruimd voor de tegenstem in de samenleving.
Het gezaghebbende Engelse tijdschrift New Statesman toonde zich daarover tegelijk gerust en ongerust. De vrijheid van het individu dat over Internet surft, was altijd al relatief: het netwerk van computers heeft hem permanent in het vizier. Surfers maken graag de vergelijking tussen Internet en de uitvinding van de drukpers. Maar, sust de New Statesman, het was niet Gutenberg die het ancien régime uiteindelijk aan het wankelen bracht, dat waren de ideeën van de Franse Revolutie.
De toverdoos van de cybernaut maakt straks onomkeerbaar deel uit van het dagelijkse leven, maar ze blijft niet meer dan een middel. De prijs van het vrije denken, als het daarover gaat, is niet de aanschaf van een Internetabonnement. Het is de waakzaamheid die altijd geboden is. Dat kan ook Citizen Case niet veranderen.
Hubert van Humbeeck
