De Spaanse prinses Cristina ontsnapt wellicht aan verdere vervolging in de zaak van haar frauderende echtgenoot. De imagoschade voor het koningshuis wordt er niet minder om.
Tijdens het verhoor op 8 februari antwoordde de jongste dochter van Juan Carlos 182 keer ‘ik weet het niet’ en 55 keer ‘dat herinner ik me niet’. ‘Een bijzonder intelligente strategie, die haar waarschijnlijk uit de beklaagdenbank houdt’, zegt Yolanda Gómez, professor grondwettelijk recht aan de UNED in Madrid. ‘Maar haar imago heeft onherstelbare schade opgelopen.’
Als het onderzoek naar de fraude van Cristina’s echtgenoot Iñaki Urdangarin iets heeft blootgelegd (behalve de bewijzen dat 6 miljoen overheidsgeld is versluisd naar belastingparadijzen via een bedrijf waarvan de prinses het uithangbord was), dan is het de manier waarop de Spaanse monarchie naar zichzelf keek. Het was een zelfbeeld gefundeerd op een betonnen onomstotelijkheid. De fraude van Urdangarin werd gezien als een krasje, dat werd weggepoetst door alle verwijzingen naar de man van de koninklijke website te halen.
Maar toen prinses Cristina vorig jaar in april in verdenking werd gesteld, was er van terughoudendheid geen sprake meer. Het openbaar ministerie ging in beroep tegen de beslissing van onderzoeksrechter José Castro en het paleis liet in een officiële verklaring weten dat het die beslissing steunde. ‘Dat heeft averechts gewerkt in de publieke opinie’, zegt Agustin Robledo, hoogleraar grondwettelijk recht aan de universiteit van Granada. ‘Het hof wekte daarmee de indruk dat het wilde ingrijpen in de rechtsgang.’ Publieke verontwaardiging over het koningshuis is een relatief recent fenomeen in Spanje. Maar sinds hij twee jaar geleden zijn heup brak op olifantenjacht in Botswana weet koning Juan Carlos dat hij daar het best voorzichtig mee omgaat.
Cristina had het haar vader een stuk makkelijker kunnen maken door afstand te nemen van haar aanspraken op de troon (een symbolische zaak, want ze is pas zevende in lijn voor de opvolging) of door te scheiden van Urdangarin. Beide heeft ze tot nog toe geweigerd, omdat het zoiets als een schuldbekentenis zou zijn en omdat ze haar man niet wil afvallen.
Een deel van de publieke opinie acht die houding erg nobel. Maar ze zorgt er wel voor dat er spanningen blijven bestaan tussen de koninklijke familie en het instituut monarchie.
Voortijdig aftreden is geen optie voor Juan Carlos. ‘De koning zal pas de fakkel doorgeven als hij fysiek niet langer in staat is om het ambt uit te oefenen. Precies vanwege de imagoschade door het proces, maar ook door Catalonië, dat wil breken met Spanje.’
Wachten tot de storm overwaait, is volgens Agustin Robledo nu het koninklijke devies. ‘Moet Cristina toch in de beklaagdenbank, dan zal de klemtoon liggen op hoe Urdangarin misbruik heeft gemaakt van de positie van zijn vrouw en die van de koning. Zijn ‘verraad’ moet de monarchie buiten schot houden.’ Eind februari laat de onderzoeksrechter weten of prinses Cristina buiten verdenking wordt gesteld, dan wel verder wordt vervolgd.
Wouter De Broeck
‘Voortijdig aftreden is geen optie voor Juan Carlos.’
