Op 28 mei 1349 had in Venetië een merkwaardige transactie plaats. Een koopman uit de stad verkocht er tien kostbare relieken aan een afgevaardigde van het Ospedale Santa Maria della Scala van Siena. Zelf had de koopman zijn “schatten” uit de collectie van de Byzantijnse keizer. Toen de relieken in Siena arriveerden, werd er flink gefeest. Want zo’n reliekenschat bracht zegen over de stad en betekende meteen ook een nieuwe bron van inkomsten. Want de vele pelgrims uit Noord-Europa die langs de via Francigena naar Rome of Jeruzalem trokken, deden ook Siena aan. Voortaan zouden die niet nalaten de relieken te gaan vereren. En dat bracht altijd wat geld in het bakje.

Die Byzantijnse schat, die dateert van de 8ste tot de 14de eeuw, werd tot in de 18de eeuw aangevuld met nieuwe reliekschrijnen en kelken. In het Ospedale, vlak aan de trappen van de Dom, was het ensemble opgesteld in een speciaal ervoor gebouwde vitrine. Toen in 1995 het Ospidale als ziekenhuis opgedoekt werd, besloot de stad er een cultureel centrum van te maken, waar plaats zou zijn voor tentoonstellingen en restauratieateliers.

De herinrichting van het gebouw bood de gelegenheid om de schat voor het eerst op rondreis te laten gaan. “L’Oro di Siena” of “Das Gold von Sienna” is nu te zien in het Schnütgen-Museum (voormalige Romaanse Cäcilienkirche) in Keulen. In het totaal zijn er 42 kostbare stukken, aangevuld met de oorkonde 1349. Het meest in het oog springt een Byzantijns lectionarium met twee schitterende platten in verguld zilver en ingelegd met plaatjes van “email cloissoné”. Christus- en Mariafiguren uit de orthodoxe ritus staan er zij aan zij met apostelen, engelen en heiligen. De andere Byzantijnse relieken zijn klein van stuk, maar dat wordt gecompenseerd door het kostbare materiaal waaruit zij vervaardigd zijn: goud of verguld zilver, edelstenen, email en filigraanwerk. Uit latere eeuwen stammen nog twee belangrijke relieken, een nagel van het kruis en enkele kledingstukken van Maria. Merkwaardig zijn voorts drie hoofdreliekhouders in koper en zilver. Via de opengewerkte schedel kan de echte schedel in het hoofd geplaatst worden. Naast de relatief kleine expositie is in het museum ook de rijke collectie religieuze kunst te zien.

L’Oro di Siena – Das Gold von Siena. Schnütgen Museum, Keulen. Tot 15.8.

Paul Dossche