De ruimte rilt

Chris Van Den Broeck: 'Einstein ging ervan uit dat de mens de zwaartekrachtgolf nooit zou kunnen waarnemen.' © Chandra X-ray Center

De zwaartekrachtgolf bewijst dat de relativiteitstheorie van Einstein klopt.

Chris Van Den Broeck (lid van het onderzoeksinstituut Nikhef in Amsterdam): Een zwaartekrachtgolf is een trilling in de ruimtetijd. Isaac Newton verklaarde zwaartekracht als een kracht die speelt in de ruimte. De algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein gaf daar een alternatieve verklaring voor: Einstein verbond ruimte en tijd met elkaar, en de zwaartekracht wordt veroorzaakt door een kromming van de ruimtetijd. De zon, bijvoorbeeld, zorgt voor zo’n kromming die hemellichamen in haar buurt moeten volgen. Dat is de reden waarom de aarde rond de zon draait. Als twee objecten, of in het geval van wat wij zagen, twee zwarte gaten tegen elkaar botsen, veroorzaakt dat een rimpeling in die kromming.

Is het belangrijk dat jullie dat nu ook hebben waargenomen?

Van Den Broeck: Die waarneming is het beste bewijs tot nu toe dat de algemene relativiteitstheorie van Einstein wel degelijk klopt. Dat is inderdaad belangrijk. De fysica berust op twee pijlers: de kwantummechanica en de relati-viteitstheorie. De kwantummechanica kent al heel veel toepassingen, zoals in onze smartphones, terwijl voor de relativiteitstheorie tot voor kort maar indirecte aanwijzingen bestonden. Ook de juiste technologie ontbrak om zulke golven echt waar te nemen. Toen Einstein zijn theorie uitwerkte, ging hij er zelfs van uit dat mensen die waarnemingen nooit zouden kunnen maken.

Betekent deze ontdekking ook iets voor het leven van gewone mensen?

Van Den Broeck: De ontdekking zal op korte termijn niet voor nieuwe toepassingen zorgen. Enkel gps-systemen maken gebruik van de inzichten van de algemene relativiteitstheorie: doordat satellieten hoger in het zwaartekrachtsveld van de aarde zitten, lijkt de tijd er sneller te lopen, en dat effect moet in rekening worden gebracht om de benodigde nauwkeurigheid te bereiken. Verder hebben we vooral veel toepassingen ontwikkeld voor onze meetapparatuur die ook elders gebruikt kunnen worden. Ik denk aan nieuwe en fel verbeterde optica, seismische isolatiematerialen, en ook veel betere en goedkopere seismometers die bedrijven als Shell zullen gebruiken om olie en gas in de aarde op te sporen. De geschiedenis leert dat alle belangrijke ontdekkingen in fundamentele fysica veel vruchten afwerpen, alleen gaat er soms wat tijd overheen.

Wat is de volgende ontdekking waar jullie op hopen?

Van Den Broeck: Er zijn nog heel veel verschillende waarnemingen te maken waar we erg benieuwd naar zijn. Maar de heilige graal van mijn vakgebied is toch wel een zwaartekrachtgolf vinden die een fractie van een seconde na de oerknal is ontstaan. Dat is helaas niet voor morgen.

Tekst PETER CASTEELS

‘We hopen ooit een zwaartekrachtgolf te vinden die een fractie van een seconde na de oerknal is ontstaan.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content