Architectuur uit Vlaanderen.
Het is de eerste maal dat de Fondation pour l’Architecture aandacht besteedt aan de recente architectuur uit Vlaanderen. Er wordt een beeld gegeven van nieuwe projecten waarbij een opvallend streven naar eenvoud valt te bespeuren. Sinds enkele jaren is Vlaanderen geen witte vlek meer op de internationale architectuurkaart en krijgen talentvolle architecten buitenlandse opdrachten, vooral in Nederland.
Architect Francis Strauven, commissaris van de expositie, vraagt zich af waarom op het einde van deze eeuw geen nieuwe art nouveau ontstaat. Fundamenteel voor de periode rond 1900 is het maatschappelijk optimisme dat nu ontbreekt. De drang naar abstractie en eenvoud is volgens Strauven veeleer een uitdrukking van innerlijke onrust in een tijd van ontnuchtering. Een verklaring voor dit streven naar eenvoud is complexer. Het herbronnen van de avantgarde-architectuur uit de jaren ’20 en ’30, de beperkte financiële middelen en zelfs de invloeden vanuit de plastische kunst, zoals het minimalisme, zijn bepalende factoren in het proces van versobering.
Is er nog noodzaak aan opdringerige, exuberante architectuur in een wereld met een vloedgolf aan beelden en een overconsumptie van grondstoffen ? Het besef groeit dat architectuur ook poëzie kan zijn van de stilte en de eenvoud.
Strauven koos voor een verdeling per thema zoals het individueel woonhuis, de stedelijke rijwoning, de publieke bouwwerken, de sociale woningbouw en de interieurs. Er is een historische situering door een aantal ?voorlopers? uit de jaren ’70, zoals Paul Neefs, Lou Jansen en Georges Baines. Om de grote hoeveelheid realisaties te tonen, kozen de architecten Marie-José Van Hee en Koen Van Synghel voor een expositieconcept met een parcours. Het is een compacte presentatie waarbij een groot aantal gebouwen op een zeer summiere wijze zijn gedocumenteerd.
Uit het geheel blijkt dat het onmogelijk, zelfs zinloos is om de geselecteerde architecten onder één noemer te plaatsen. Van een Vlaamse identiteit of school is geen sprake. Het blijven persoonlijke zoektochten naar de zingeving binnen het actuele bouwen. De expositie bevat zowel fundamentele stellingnames als uiterst bescheiden verbouwingen. Opvallend is de afwezigheid van interessante overheidsgebouwen. Of deze expositie kan bijdragen tot een groter bewustzijn, zeker voor wat betreft Brussel, om de architectuur te beschouwen als een wezenlijk deel van onze cultuur blijft een open vraag. De expositie is een verademing in deze Europese hoofdstad met haar schrale hedendaagse architectuur.
Naast een informatieve folder vinden we een groot aantal projecten in de twee verschenen boekwerken ?Jaarboek Architectuur Vlaanderen?. Die hebben prikkelend gewerkt ten zuiden van de taalgrens ; onlangs verscheen een publicatie met de recente productie in Wallonië.
Marc Dubois
Fondation pour l’Architecture, Kluisstraat, Brussel, t/m 16/2, di./vr. 12.30-19.00, za./zo. 11.00-19.00.
Kantoorgebouw in Averbode, AWG/Bob Van Reeth : geen Vlaamse school.
