De Vlaamse zorgverzekering is een nieuwe twistappel rijker. Inzet is de betaling van de tegemoetkoming in de niet-medische kosten van rusthuisbewoners.
Van 1 oktober af krijgen zwaar zorgbehoevende bejaarden via de Vlaamse zorgverzekering een tegemoetkoming van 160 euro per maand in de niet-medische kosten van hun verblijf in een rusthuis of in een psychiatrische verzorgingsinstelling. Daarmee treedt fase twee van die zorgverzekering in werking.
Sinds 1 januari betalen acht zorgkassen (vijf van de ziekenfondsen, twee privéverzekeraars en een publieke Vlaamse Zorgkas) aan meer dan 65.000 Vlamingen een deel (75 tot 125 euro) van hun niet-medische kosten in de thuiszorg. Daar komen binnenkort naar schatting 29.000 bejaarden met een C-forfait of de zwaarste zorgcategorie in de rusthuizen bij.
Rond die nieuwe groep speelt zich momenteel een conflict af over het systeem van betaling. De zaak is toegespitst op de OCMW-rusthuizen. Op 16 juli raadde de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) hen in een rondzendbrief aan om gebruik te maken van de ‘derdebetalersregeling’. Concreet: een OCMW-rusthuis stuurt maandelijks een nota over de verblijfsfactuur aan een zorgkas en die stort de tegemoetkoming niet meer op de rekening van de bejaarde maar rechtstreeks op die van de instelling. De bejaarde of zijn familie hoeft zich dan niets meer van de papierwinkel aan te trekken en het OCMW-rusthuis kan de 160 euro onmiddellijk van de factuur van de verblijfskosten aftrekken, zo luidt de VVSG-redenering.
Maar de zorgkassen van de ziekenfondsen zijn het daarmee niet eens. Ze hebben afgesproken om de derdebetalersregeling nu niet toe te passen. Directeur Gezondheid en Welzijnszorg Sarah Willockx van de Socialistische Mutualiteiten: ‘De Vlaamse zorgverzekering stoelt op een zichtbare solidariteit. Alle Vlamingen ouder dan 25 jaar betalen een bijdrage (10 euro) en de zwaar zorgbehoevenden ervaren aan den lijve waarvoor dat geld dient. Het systeem van de derde betaler is anoniem en doorbreekt dat principe. De federale sociale zekerheid kampt juist daardoor met een latent probleem. De waterkraan van de sociale bescherming staat permanent open, maar niemand weet nog waar het water vandaan komt.’
Willockx vindt ‘dat de Vlaamse zorgverzekering niet de kasproblemen van OCMW’s moet oplossen, maar de zorgbehoevenden financieel moet versterken’. Anderzijds hebben de OCMW’s er alle belang bij om te weten wie een tegemoetkoming voor een rusthuisverblijf krijgt, omdat ze de rekening mee betalen (als steun voor een verblijf in een particuliere instelling of als beheerder van een openbaar rusthuis). Voor een OCMW van een middelgrote stad is hiermee al gauw 150.000 tot 250.000 euro per jaar gemoeid.
HET UUR VAN DE WAARHEID
De zorgkassen van de ziekenfondsen zijn vooral kwaad omdat de VVSG aan de OCMW’s adviseert de derdebetalersregeling aan de rusthuisbewoners op te leggen. ‘Als er zorgkassen zijn die niet willen meewerken, dan kan het rusthuis aan de bewoner een mutatie voorstellen naar een andere zorgkas die het derdebetalerssysteem wel wil toepassen’, schrijft de VVSG. Willockx: ‘Moeten lokale openbare besturen het aantal leden van de privézorgkassen (DKV Belgium en Omob) of van de Vlaamse Zorgkas helpen verhogen? Zo’n pressiemiddel is verwerpelijk.’
Het uur van de waarheid nadert intussen voor de Vlaamse zorgverzekering. Het succes ervan slaat diepe financiële bressen en die wegen op de Vlaamse begroting. Vlaams minister van Welzijn en Gezondheid Mieke Vogels (Agalev) raamde het tekort onlangs op bijna 28 miljoen euro dit jaar. De hete aardappel werd al enkele keren doorgeschoven. Daardoor moet bij een begrotingscontrole in september nog minstens 15 miljoen euro worden gevonden om de Vlaamse zorgverzekering in 2002 uit de rode cijfers te houden.
In 2003 komt vanaf april een nieuwe groep rusthuisbewoners in aanmerking voor een tegemoetkoming (naar schatting 17.000 mensen met een B-forfait) en zal het tekort oplopen tot ruim 72 miljoen euro. Vogels ziet voorlopig drie uitwegen: misbruiken tegengaan, de kapitalisatie van het Vlaams Zorgfonds volgend jaar terugbrengen van 100 naar 25 miljoen euro, en een verdubbeling van de verplichte bijdrage van 10 naar 20 euro.
Meteen wordt 2003 een overgangsjaar dat zou worden gebruikt om het decreet over de zorgverzekering aan te passen aan de Europese eisen (het stelsel moet werkplaats- en niet woonplaatsgebonden zijn) en om te beslissen over een koppeling van de bijdrage aan het inkomen. Bij de ziekenfondsen was eerder te horen dat de financieringstekorten bij de start met algemene middelen uit de Vlaamse begroting moeten worden bijgepast en dat er in die periode geen sprake kan zijn van een verhoging van de huidige bijdrage van 10 euro.
Patrick Martens
