De opvolger van George W. Bush wint meteen aan geloofwaardigheid, alleen al omdat hij niet George W. Bush is’, zegt de commentator van Newsweek Fareed Zakaria verderop in het blad. Maar dit voordeel is van korte duur en reikt wellicht niet veel verder dan januari 2009, tot de dag waarop Barack Obama de eed aflegt als 44e president van de Verenigde Staten. Zelfs al zal die eedaflegging voor veel Amerikanen een emotioneel geladen moment worden.

Toen Barack Obama in augustus 1961 in Honolulu werd geboren, organiseerde Martin Luther King in Miami Beach zijn eerste acties om zwarten ertoe aan te zetten zich in te schrijven als kiezer en voluit gebruik te maken van het kiesrecht. De verkiezing van Obama als eerste zwarte president van de Verenigde Staten is het goede gevolg van die acties, en van de burgerrechtenwetgeving van Obama’s voorganger Lyndon B. Johnson.

Maar een dag na zijn eedaflegging al zal Obama, die overigens naar Amerikaanse gewoonte sinds zijn nominatie nauwgezet geïnformeerd wordt over staatsbelangrijke aangelegenheden, worden geconfronteerd met de gigantische openbare schuld van 10.000 miljard dollar en een budgettair tekort van meer dan 400 miljard dollar.

De kredietcrisis was beslissend voor het electorale succes van Barack Obama. Ironisch genoeg dreigen die kredietcrisis en haar economische gevolgen hem parten te spelen bij de uitvoering van zijn beloften, zoals een betaalbare gezondheidszorg en een belastingvermindering voor de arbeiders en kleine bedienden.

ls een mantra heeft Barack Obama in zijn verkiezingscampagne change, verandering, aangekondigd – waarmee van alles kan worden bedoeld. ‘Politici zijn dan ook geen essayisten,’ schreef Hendrik Hertzberg ooit in The New Yorker, ‘ze hoeven niet meteen concreet te worden; ze moeten alleen zichzelf en hun ideeën aanvaardbaar maken bij de vlottende meerderheid van de kiezers.’

Hoe preciezer de formulering, des te groter de kans op onenigheid. In een verkiezingscampagne kan vaagheid een uitgekiend instrument worden. In de campagne van Barack Obama is dat wonderwel gelukt.

n de mediaoorlog die de electorale strijd om het Amerikaanse presidentschap is, worden thema’s zoals ‘ change’ en de bijbehorende verwijzingen naar normen en waarden voortdurend afgewogen in focusgroepen en via het internet. Kolossale bedragen worden gespendeerd om ervoor te zorgen dat die thema’s en normen en waarden met de kandidaten worden geassocieerd.

Barack Obama beschikte voor zijn campagne over ruim 600 miljoen dollar (465 miljoen euro), bijna de helft meer dan zijn Republikeinse tegenstander John McCain, om zijn boodschap over te brengen. Vooral de beheerders en het personeel van Wall Streetbanken, zelfs die van de omgevallen Lehman Brothers, toonden zich opmerkelijk guller voor Obama dan voor McCain.

ill Clinton, wiens gewezen stafchef John Podesta het transitieteam van Obama zal leiden, inspireerde zich – vaak op het plagiërende af – op de oude toespraken van John F. Kennedy.

Obama, een politicus met een uitzonderlijk retorisch talent, heeft dan weer de toespraken van Franklin Roosevelt bestudeerd. De doelstellingen die hij naar voren brengt, zijn al zo groots als die van Roosevelt, en zoals Roosevelt roept hij de Amerikanen op om hem te helpen ze te realiseren.

Niet toevallig. Want net als Roosevelt in 1933 begint Obama aan zijn presidentschap met een recessie. Het sociale en economische programma dat Obama voorlegde en dat de beloofde verandering moet forceren, zal volgens het Cato Institute de zo al geplaagde Amerikaanse schatkist ruim 4000 miljard dollar kosten. Bovendien zit Obama opgescheept met een gewapend conflict in Irak waarvan het einde nog lang niet in zicht is en dat 300 miljoen dollar per dag opslorpt.

Begin september keurde het Amerikaanse Congres een bijkomend budget van 612 miljard dollar goed voor veiligheidsprogramma’s allerhande, met daarin 68 miljard dollar alleen al voor de oorlogen in Irak en Afghanistan. Dit bedrag, dat nu al vastligt voor het eerste jaar van Obama’s regeerperiode, kwam niet eens ter sprake in een van de debatten tussen de presidentskandidaten.

Barack Obama zal niet de eerste Amerikaanse president zijn die in Washington door de werkelijkheid wordt overvallen.

Rik Van cauwelaert