Het valt Barack Obama niet gemakkelijk om het wantrouwen weg te nemen dat onder zijn voorganger tegenover de VS is gegroeid.
Barack Obama kwam, zag en trok ook in L’Aquila alle aandacht naar zich toe. Dat was nochtans niet vanzelfsprekend: de top van de G8 zou zich in het verwoeste Italiaanse stadje onder meer over een strenge klimaatpolitiek buigen en dat is een terrein waarop de Amerikanen niet echt voorop lopen. De nieuwe Amerikaanse president slaagde er nog maar net met veel moeite in om een plan door het Huis van Afgevaardigden te krijgen, dat nog een martelgang wacht in de Senaat. Toch drukte Obama de Europeanen, die de VS op dat vlak ver vooruit zijn, in de hoek.
Dat de Obamamachine niet overal aanslaat, bleek enkele dagen tevoren in Moskou. De Amerikaan werd er bij zijn eerste bezoek aan het Kremlin zakelijk ontvangen, zonder de stilaan gebruikelijke mediahysterie. De ontmoetingen met president Dmitri Medvedev en premier Vladimir Poetin leverden op wat ze moesten opleveren, maar ook niet meer dan dat. Er werd lang gepraat en afgesproken dat er een nieuw verdrag moet komen over de wederzijdse beperking van het aantal kernwapens. Er werd vooral een fundament gelegd voor verdere contacten. Dat is wellicht belangrijker dan de ontboezemingen waarvan George W. Bush na zijn eerste gesprek met Poetin beviel: die had in de voormalige KGB-officier een ware democraat herkend. Het gaat hier niet om de democraat in Poetin. Maar het viel wel op dat Rusland zich enkele dagen later in L’Aquila zonder meer aansloot bij de harde motie van de G8 aan het adres van Iran – en dat is wat voor de Amerikanen op dit moment telt.
Westerse media schreven de weinig enthousiaste ontvangst van Obama in Moskou ontgoocheld toe aan een manoeuvre van het Kremlin. Dat hoeft niet eens het geval te zijn. Het Westen vergeet te gemakkelijk dat het mee verantwoordelijk is voor het ressentiment in brede lagen van de Russische bevolking tegen de Amerikanen in het bijzonder. Dat is ook een gevolg van de manier waarop het land in het begin van de jaren negentig op last van het Westen werd gepluimd enverkaveld onder de vrienden van de schertspresident Boris Jeltsin. Medvedev en Poetin zouden slechte politici zijn als ze niet zouden inspelen op de nostalgie onder de Russen naar een verleden met meer sociaaleconomische zekerheid.
Tijdens een toespraak voor studenten in Moskou zei Obama dat ‘de tijd voorbij is dat wereldrijken soevereine staten als stukken op een schaakbord kunnen behandelen’. Maar het is natuurlijk niet omdat Amerika een nieuwe president heeft, dat de verschrikkingen van de vorige met een zucht onder de mat kunnen worden geveegd. Dat gaat een beetje te snel. Vooral nu met de week duidelijker wordt dat het Witte Huis tot voor enkele maanden in handen was van een kliek gevaarlijke fanatici. Nu blijkt weer dat de CIA een geheim terreurprogramma had, dat op bevel van voormalig vicepresident Dick Cheney voor het parlement verborgen bleef. Obama zei in Moskou ook dat ‘de VS in het verleden de neiging hadden om de les te lezen, in de plaats van te luisteren’. Als hij van dat laatste een gewoonte maakt, is hij op de goede weg.
door Hubert van Humbeeck
De nieuwe president kan de verschrikkingen van de vorige niet zomaar met een zucht onder de mat vegen.
