Belgen raken er moeilijk van overtuigd dat persoonlijke financiële planning nuttig, zelfs noodzakelijk is.

Persoonlijke financiële planning is voor de doorsnee Amerikaan al dertig jaar de normaalste zaak van de wereld. De Brit is zo’n planning gewoon en onder de Nederlanders heerst sinds een jaar of drie een rage. In België is planning inmiddels geen hit. Ons sociale vangnet zal er wel niet vreemd aan zijn. Ondanks het vele gepalaver maken weinigen zich echt zorgen om hun pensioen.

Aan de overkant van de Atlantische Oceaan ziet het plaatje er anders uit. Van jongs af wordt er een appeltje voor de dorst bijeengespaard. Sparen om te studeren of voor het geval de kostwinner arbeidsongeschikt wordt, is er de regel.

België kan echter niet lang meer om het seniorenprobleem heen. De pensioenhervorming van juli 1997 bracht alvast mee dat de jongste werkende generatie een extra inspanning zal moeten leveren om de verworven levensstandaard na pensionering te behouden.

Pensioenplanning is slechts een facet van globale financiële planning. Het mangelt de meeste mensen aan optimale verzekering, aan een sluitende budgetcontrole, aan planmatig beheer van hun periodiek overschot. Hun beleggingsportefeuille is niet afgestemd op hun persoonlijke behoeften en hun risicoprofiel. Hun nalatenschap is niet tot in de uithoekjes geregeld. Om dat alles draait persoonlijke financiële planning. Hij omvat al die zaken in relatie tot mekaar. Zo komt men tot de beste beslissingen, tot een globale oplossing van het eigen financiële vraagstuk.

Als de meeste mensen al een onderdeel ervan analyseren, gebeurt dit nu meestal ad hoc, als het probleem zich voordoet. Inmiddels is de ruimte om een flexibele oplossing uit te werken vaak erg nauw geworden.

OPERATIE OPTIMALISERING

Persoonlijke financiële planning begint met de check-up, met het opmaken van de stand van zaken. Bezittingen (actief) en verplichtingen of schulden (passief) worden ondergebracht in een (gezins) vermogensbalans. Het positieve verschil tussen beide vormt het nettovermogen, wat valt te vergelijken met het eigen vermogen van een bedrijf. De inkomsten en uitgaven van de NV Gezin kunnen worden geordend in een periodieke resultatenrekening. De projectie van beide overzichtsstaten naar een tijdstip in de toekomst – bijvoorbeeld het moment van afstuderen van de kinderen – kan verborgen problemen aan het licht brengen. Ze laat vooral toe een gestructureerd financieel plan uit te werken, waarbij doelstellingen en middelen tegenover elkaar worden uitgezet.

Het beheersen en eventueel verzekeren van risico’s en het optimaliseren van het rendement op een beleggingsportefeuille zijn altijd centrale thema’s. Ook het structureren en (fiscaal) optimaliseren van de vermogensoverdracht (successieplanning) is voor de gemiddelde Belg een gevoelig punt.

De toplaag van de samenleving wordt op haar wenken bediend door een schare gespecialiseerde adviseurs op het vlak van fiscaliteit, financiën en verzekeringen, die een financieel plan naar maat uittekenen. Aan de onderkant van de ladder is zo’n integrale financiële analyse niet echt rendabel. Daar worden, ondanks de bescherming van de sociale zekerheid, doorlopend evenwichtsoefeningen uitgevoerd. Veel ruimte voor grootse plannen is er vaak niet.

Maar waar kan de brede middenklasse terecht om de haalbaarheid van levensdromen te laten onderzoeken? Bankiers en verzekeraars zijn vooralsnog op de eerste plaats productenverkopers. Winkeliers, veeleer dan probleemoplossers. En financiële planning vereist een zeer uitgebreide kennis en bovenal een uitstekend vogelperspectief. Gespecialiseerde dienstverlening zoals private banking komt al aardig in de buurt, maar richt zich tot de gegoeden onder ons met een totaal vermogen van minimum 50 miljoen frank. In de Verenigde Staten en Nederland zijn softwarepakketten voor personal finance te vinden. Hier niet. Bovendien kan en wil niet iedereen zich zelf met de planning bezighouden.

Het Nederlandse voorbeeld geeft aan dat we nood hebben aan mensen met een brede opleiding, die kunnen inspelen op de behoefte aan geïntegreerd, op maat geknipt financieel advies. In Nederland breiden financiële instellingen hun dienstverlening uit; het aantal onafhankelijke planners neemt snel toe. België kan niet achterblijven.

Dieter Haerens

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content