Jean-Claude Laes, voormalig voorzitter van de FOD Financiën, maakt zich sterk dat hij met een procedureslag tegen zo veel mogelijk benoemingen het selectiesysteem van de topambtenaren kan verbeteren. Maar daarmee brengt hij wel bepaalde Federale Overheidsdiensten aan het wankelen.
Hij wil het niet met zoveel woorden gezegd hebben, maar bij de Raad van State is Jean-Claude Laes een habitué. Hoeveel klachten hij er momenteel lopen heeft, weet hij zelf niet meer. Sinds hij als voorzitter van het directiecomité van de FOD Financiën is geschorst – om zuiver taaltechnische redenen die weinig met de inhoud van zijn job te maken hadden – verzet hij hemel en aarde om het selectiesysteem van topambtenaren eens en voorgoed veranderd te krijgen. Hij voert een nobele strijd, vindt hijzelf. ‘Als burger vind ik dat ik het recht heb een verzoekschrift in te dienen, telkens wanneer ik het gevoel heb dat een selectie bij Selor niet correct verlopen is. Door dat te doen, hoop ik te kunnen bijdragen tot een verbetering van het systeem.’
In de praktijk neemt Jean-Claude Laes deel aan elke selectieproef van het niveau N, het hoogste niveau in de ambtenarij, of hij nu enige kans maakt of niet. Zo was de vroegere baas van Financiën kandidaat voor de competentietests voor de functie van voorzitter van de Kanselarij van de premier, waar inmiddels Hans D’Hondt (CD&V-signatuur) is benoemd. Hij nam ook deel aan de proeven voor de functie van voorzitter van het directiecomité bij Buitenlandse Zaken. Bij Mobiliteit en Verkeer. Pensioenen. Personeel & Organisatie. En natuurlijk ook bij Financiën. Na nagenoeg elke proef diende hij een klacht in bij de Raad van State, zowel tegen de selectieprocedure als tegen de benoeming van de nieuwe topambtenaar.
Hij neemt daarbij vooral Marc Van Hemelrijck in het vizier. ‘De reglementering van Copernicus geeft een veel te ruime rol aan de gedelegeerd bestuurder van Selor, Marc Van Hemelrijck. Hij is niet alleen voorzitter van de jury, maar kan die ook zelf samenstellen.’ Dat Van Hemelrijck bovendien ex-kabinetschef is van Luc Van den Bossche (SP.A) en ‘een zo centrale rol speelt’, doet volgens Laes ‘vragen rijzen over de onpartijdigheid bij de selectie’.
Op 29 september (arrest nr. 186.527) kreeg Laes gelijk in de vraag om schorsing van zijn examenresultaat voor de functie van voorzitter van de Kanselarij van de Eerste Minister. Het mondelinge examen verliep niet zoals het hoorde, oordeelde de Raad van State. Een voetnoot in de geschiedenis van de Kanselarij, ware het niet dat Laes ook een verzoekschrift heeft ingediend om de benoeming van de huidige Kanselarijvoorzitter, Hans D’Hondt, te annuleren. Een gevaarlijke onderneming. Want als Laes gelijk krijgt, valt immers niet alleen de Kanselarij voor onafzienbare tijd zonder leidinggevende. In het slechtste geval ontstaat er een domino-effect en kunnen ook andere benoemingen waarover klachten lopen ongeldig verklaard worden. Het hoofd van Hans D’Hondt ligt als eerste op het hakblok. Een ander mogelijk slachtoffer is Jacky Leroy (PS-signatuur), de voorzitter van het directiecomité van Personeel & Organisatie. Ook tegen hem loopt een verzoekschrift tot annulering, maar dan niet vanwege Laes. Dit klachteninitiatief kan ernstige gevolgen hebben.
Of mensen zoals Laes dat niet beseffen? Laes voelt zich een slachtoffer van het systeem, en wil zijn slag thuis halen. Volgens goed ingelichte bronnen heeft hij na zijn terugtreden als voorzitter van Financiën minstens één eis tot morele schadevergoeding ingediend, zowel tegen de staat als tegen Selor. Als hij gelijk krijgt, kan zijn vergoeding oplopen tot het equivalent van vijf jaar salaris, of een slordige 800.000 euro. Zelf wil Laes zijn vraag om schadevergoeding bevestigen noch ontkennen. Eén ding staat vast. Als hij die vergoeding binnenhaalt, hoeft hij zich over de verdere afwikkeling van Copernicus niet meer te bekommeren.
