Computerwerk is te moeilijk en te duur voor de Vlaamse administratie. Siemens doet dat voortaan. Andere privé-bedrijven innen de belastingen. Outsourcing bij de Vlaamse overheid: wat gebeurt er, minister Wivina Demeester?
De Vlaamse overheid besteedt de informaticadienstverlening voor het ministerie uit aan Siemens Business Service. Het contract loopt over een periode van vijf jaar en kost jaarlijks 1,2 miljard frank. De eigen computerdienst verdwijnt. Van de ruim honderd informatici van de Vlaamse Gemeenschap blijft de helft bij de overheid voor sturing en controle, stapt een deel over naar Siemens en gaan anderen met brugpensioen.
De Inspectie van Financiën kantte zich tegen die uitbesteding. Ze vreest voor organisatorische, juridische of budgettaire avonturen. De Vlaamse regering zette door, voortgestuwd door de tandem Luc Van Den Bossche/Wivina Demeester. Outsourcing bij de Vlaamse overheid. Minister van Financiën, Begroting en Gezondheidsbeleid Wivina Demeester (CVP) is er grote voorstander van.
Wivina Demeester: Ondernemingen stoten meer en meer de activiteiten af die niet tot hun kerntaak behoren. Informatietechnologie is geen kerntaak, externe dienstverleners kunnen dat beter. Dat is net zo voor de overheid. Wij zijn voor het computerwerk onvoldoende deskundig, wij hebben het zelfs moeilijk informatici aan te trekken. Een bedrijf als Siemens kan dat veel beter, het heeft de knowhow en de deskundigen in huis. Voor onze administratie maakt het niets uit of de eigen ambtenaren dan wel een externe dienstverlener hun informatiewerk ondersteunt. Outsourcing is niet zo’n vreemde praktijk. Wij doen het allen in ons dagelijks leven. Gezinnen besteden hun kinderen uit aan een onthaalmoeder, huishoudelijk werk verricht een poetsvrouw en een tuinier neemt de tuin onder handen.
Toch vreemd. Vlaanderen eist de bevoegdheid voor de inning van zijn eigen gewestbelastingen op en besteedt het werk uit aan tollenaars. Dat is al zo voor het kijk- en luistergeld, de milieubelasting, de onroerende voorheffing, straks voor spelen en weddenschappen en ook voor erfenis- en registratierechten.
Demeester: Wij zijn begonnen met het kijk- en luistergeld. Vroeger inde Belgacom, in opvolging van de RTT, die belasting, maar de buitenlandse aandeelhouders vonden dat geen taak voor een telecomgroep. De Vlaamse regering wilde het evenmin zelf doen: geld innen is geen kerntaak van de overheid. Wij schreven een openbare aanbesteding uit, waaraan zelfs groten als IBM en Andersen Consulting deelnamen. Cipal kreeg het contract toegewezen; dat is een IT-intercommunale van Antwerpse en Limburgse besturen. Zij had al ervaring met de inning van sommige milieubelastingen.
Behoren de belastingen niet tot de kerntaak van de overheid ?
Demeester: Op het einde van de zeventiende, begin van de achttiende eeuw, inden privé-personen de belastingen voor de overheid. De fameuze zoutbelasting onder Lodewijk XIV, bijvoorbeeld. Slechts toen die ontvangers belastinggeld in eigen zak staken en de staat inkomsten mankeerde, nationaliseerde de overheid de belastinginning. Nu doen wij het omgekeerde.
Een belastingambtenaar lijkt nog altijd meer vertrouwen te wekken dan meneer Janssen van Cipal.
Demeester: De kijk- en luistergeldinner Cipal heeft niets met de belastingzetting te maken. Dat is de taak van de overheid. Die is ook verantwoordelijk voor de controle en de procedure – het uitsturen van gerechtsdeurwaarders naar niet-betalers, bijvoorbeeld – en beslist over de bezwaarschriften. De inning van het geld daarentegen is louter technisch werk: het is informaticawerk, aanslagbrieven versturen en betalingen opvolgen. Wij zijn daar zelf geen specialisten in en laten dus anderen dat voor ons doen. Maar het spreekt vanzelf dat als Cipal fouten maakt, ik politiek verantwoordelijk ben en het parlement mij kan interpelleren.
De outsourcing van de onroerende voorheffing, de belasting op gronden en woningen, is volop bezig.
Demeester: Ook die aanbesteding heeft Cipal gewonnen. Wij hadden dat verder voor ons kunnen laten doen door de federale belastingadministratie, die dat bovendien gratis deed. Maar wij verkiezen onze gewestbelastingen zelf te innen, dan hebben wij er meer impact op. Het gaat om 50 miljard frank, voor het grootste deel – de opcentiemen – voor rekening van de gemeenten.
Zonder dat er ooit grote discussie over was, is de Vlaamse schatkist al jaren uitbesteed?
Demeester: Bedoelt u het centraal financieringsorgaan? Ja… dat is eigenlijk wel uitbesteed. Vlaanderen heeft twee privé-kassiers, het Gemeentekrediet voor de Vlaamse overheid en KBC-Bank voor de Vlaamse openbare instellingen. Zij verwerken de geldstromen, ontvangen en betalen. Zij werken voor ons zoals financiële instellingen voor cliënten werken. Ik beslis als minister van Financiën, de administratie berust bij het Financieel Management. FIM, dat is eigenlijk onze schatkistadministratie.
Wat zijn dan eigenlijk de kerntaken van de overheid?
Demeester: Wij spreken dikwijls over ons zes miljoen aandeelhouders, of over onze zes miljoen klanten. Maar dat zijn onjuiste definities. Burgers zijn geen klanten. Klanten kiezen tussen producten, burgers hebben rechten en plichten en beslissen wat de overheid met het ontvangen belastinggeld moet doen. De overheid heeft in het verleden vele taken op zich genomen omdat de privé-sector ze niet kon of niet wilde opnemen. Als er een recht op onderwijs, gezondheidszorg of welzijn bestaat, moet de overheid dat recht ook waarborgen. Maar er is geen reden dat de overheid dat allemaal zelf moet doen. Zij kan de uitvoering ervan uitbesteden, wanneer zij het zelf niet zo perfect kan. Wij sluiten nu zelfs al in de welzijnssector beheerscontracten met derden, die dat werk goed kennen: dat blijft binnen de taak van de overheid. Er bestaat een verschil tussen outsourcen en privatiseren. Ziekenzorg uitbesteden is vanzelfsprekend, maar ze privatiseren zou betekenen dat de overheid niet langer iedereen het recht op gezondheidszorg waarborgt.
Sommige landen gaan zeer ver met outsourcing. In Engeland zijn sommige gevangenissen uitbesteed aan privé-ondernemingen.
Demeester: Dat kan ver gaan. Vlaanderen heeft, bijvoorbeeld, in tegenstelling tot de andere overheden in het land geen regie van gebouwen meer. Wij laten anderen dat werk doen. Ook het onderhoud van de gebouwen is uitbesteed. En 250 werknemers van privé-bedrijven zorgen voor de schoonmaak van onze werkplaatsen. Maar steeds blijft een kleine administratieve kern – een Dienst Afzonderlijk Beheer – over het werk waken.
Doet de overheid aan dat uitbesteden werkelijk winst?
Demeester: Outsourcing laat de belastinginning efficiënter en effectiever verlopen. Wij willen de maximale opbrengst, zonder de belastingdruk te verhogen en om eventueel zelfs de belastingen te kunnen verlagen. Wij betalen Cipal 300 miljoen frank om zeventien miljard frank kijk- en luistergeld binnen te halen. Mede dankzij een informatiecampagne en betere opvolging krijgen wij nu 400 miljoen frank kijk- en luistergeld meer. De inningskosten zijn daarmee ruimschoots betaald. Het gecentraliseerd kasbeheer voor de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, de Vlaamse Milieumaatschappij, het Fonds voor personen met een handicap en de andere overheidsinstellingen leidt tot grote besparingen. Vroeger had de ene instelling tijdelijke overschotten en de andere kastekorten, nu steken die samen in één pot. Het eerste jaar moesten wij daardoor al tien miljard frank minder lenen, terwijl wij als grote cliënt van KBC grotere rente op het rekeninggeld krijgen. Alleen het gemeenschapsonderwijs Agro wil niet meespelen. Gemeenschappelijk kasbeheer kost de overheidsinstellingen inderdaad enige autonomie. Hun geldstromen zijn nu een stuk doorzichtiger.
Winnen de burgers wat aan die dienstverlening?
Demeester: Onze outsourcing heeft niets ideologisch, niets Thatcheriaans. Het is geen doel, maar een middel. Voor goedkopere en betere dienstverlening aan de burgers. Voor de onroerende voorheffing, bijvoorbeeld, verliezen veel gezinnen de aftrek voor hun kinderen. Zij genieten bijvoorbeeld van een belastingvermindering voor twee kinderen, maar vergeten de geboorte van hun derde kind te melden, omdat zij niets van de reglementering kennen. Cipal gaat nu automatisch de belastingvermindering verrekenen, en daartoe zelf de informatie opvragen bij de Kruispuntbank Sociale Zekerheid en de Kinderbijslagfondsen. Als Vlaanderen in de toekomst zelf de succesierechten kan laten innen, maken wij dat een stuk eenvoudiger. Nu moeten de erfgenamen voor één of twee frank een aangifteformulier kopen en de blanco-bladen volschrijven. Archaïsch. Met standaardformulieren zou dat direct in de computer kunnen. Een stuk eenvoudiger en goedkoper voor de klanten.
Wallonië lijkt een andere koers te varen. Hebben we een outsourcing met twee snelheden?
Demeester: De federale noch de Waalse overheid doen iets gelijkaardigs. Wallonië organiseert zich op een andere manier dan Vlaanderen. Voor Brussel innen de Franstaligen en de Vlamingen het kijk- en luistergeld gemeenschappelijk. Na lange gesprekken is er uiteindelijk toch een nieuwe overheidsdienst gekomen. Zij hebben een andere kijk op efficiëntie. Bovendien is uitbesteding in Vlaanderen een stuk gemakkelijker dankzij de modernisering van de administratie. Minister Van den Bossche heeft daar tien jaar aan gewerkt, maar nu is de Vlaamse overheidsdienst soepel, flexibel en efficiënt.
Guido Despiegelaere