De euro is bijna één jaar. Voorzitter Wim Duisenberg van de Europese Centrale Bank toont zich tevreden over de geleverde prestatie.

Wim Duisenberg verdient zijn loon in euro en in Franse restaurants betaalt hij zijn geliefde Châteauneuf du Pape met zijn creditcard van een eurorekening. De voormalige Nederlandse PVDA-politicus en centrale bankier is dan ook de voorzitter van de Europese Centrale Bank.

Maar niet alleen de wijn, ook de euro bezorgt Duisenberg weleens hoofdpijn. Het opstarten van de Europese Economische en Monetaire Unie (EMU), met elf van de vijftien lidstaten van de Europese Unie, was geen bagatel. De bankbestuurders hadden het moeilijk om uit één mond te spreken, wat verwarring zaaide op de internationale financiële markten. Het leek erop dat de ECB haar grote voorbeeld, de Duitse Bundesbank, niet kon navolgen. Duisenbergs bank moet strijd leveren tegen de politici, die de absolute autonomie ervan aanvechten. De economische groei die in Europa zwakker uitviel dan in Amerika, en de oorlog in Kosovo, die de internationale speculanten afschrikte, dwongen de euro naar een niveau dat nagenoeg gelijk lag met dat van de Amerikaanse dollar. Veel lager dan bij zijn feestelijke geboorte op 1 januari 1999. Maar momenteel versterkt de nieuwe economische groei in Europa opnieuw de eenheidsmunt.

Op de 35e verdieping van de ECB-toren in Frankfurt maakt Duisenberg de balans op van één jaar ECB.

Bent u tevreden over dat eerste jaar?

Wim Duisenberg: We lanceerden de euro op een uiterst zachte wijze. Wij zijn nog steeds bezig aan de bouw van één enkel systeem op basis van elf bestaande autonome centrale banken. Dat is een ingewikkelde en delicate taak, maar tot nog toe ging het uitzonderlijk goed.

U kreeg van de financiële markten kritiek omdat de Europese Centrale Bank tegenstrijdige boodschappen rondstuurt. Is die kritiek terecht?

Duisenberg: Onterecht, want onze boodschappen over de economische ontwikkelingen en het monetaire beleid dat daarop inspeelt, waren zeer consistent. Maar wij hebben wel enige moeite om met die boodschappen duidelijk te maken hoe ons monetair beleid eruit ziet.

Is dat zo moeilijk?

Duisenberg: Het is een gevolg van de strategie zelf. Onze doelstelling is klaar en duidelijk. Onze monetair beleid bestaat erin in Europa de prijsstabiliteit te bewaren. Maar onze strategie richt zich niet direct op de inflatie, noch op de geldhoeveelheid. Wij steunen op twee pijlers: de monetaire ontwikkelingen en een brede waaier van economische indicatoren.

U voorspelt nu toekomstige ontwikkelingen. In het begin weigerde u dat.

Duisenberg: Neen, ik heb altijd gezegd dat wij vanaf een bepaalde moment voorspellingen zouden doen, niet noodzakelijk zeer frequent en niet alleen over de inflatie. Ons beleid mikt namelijk op de middellange termijn van één of twee jaar. Wij reageren niet op vluchtige bewegingen in de eurozone.

Voor die voorspellingen zit de bank nog in een leerproces. Ik verwacht dat wij de financiële markten in de tweede helft van volgend jaar voorspellingen kunnen aanbieden.

Hoe is het gesteld met de transparantie van de Europese Centrale Bank? Sommige politici vragen nog altijd de publicatie van de verslagen van de raad van bestuur. De Amerikaanse centrale bankier Alan Greenspan geeft geen maandelijkse persconferenties zoals u.

Duisenberg: Ons beslissingsproces heeft een grotere helderheid dan in onverschillig welke andere centrale bank ter wereld. Ik geef inderdaad elke maand een persconferentie en begin die altijd met een zorgvuldig opgestelde inleidende verklaring, die de neerslag is van de discussie in de bestuursraad van de bank. Wij antwoorden zeer open op alle gestelde vragen. Ik zie niet in wat de publicatie van de verslagen van onze bestuurszittingen nog meer kan bijdragen, tenzij verwarring.

Zou u ontgoocheld geweest zijn indien de euro voort was gedaald tot nog slechts de waarde van de dollar?

Duisenberg: Neen. Als dat was gebeurd, zou het slechts van korte duur geweest zijn. Er zijn voor de euro verscheidene redenen om te versterken, ik kan geen enkele reden bedenken waarom de munt blijvend zwakker zou zijn. De economie in Europa bijvoorbeeld groeit duidelijk, in de Verenigde Staten zal die vertragen.

Hoe wil u van de euro een sterk merk voor de financiële markten maken?

Duisenberg: Vanzelfsprekend moet de euro zijn geloofwaardigheid verdienen. Dat valt niet in een zucht te bereiken. Vertrouwen wordt opgebouwd op basis van een lange reeks prestaties die vertrouwen scheppen. Dat vergt per definitie tijd. De mensen moeten zich kunnen herinneren dat wij altijd over stabiele prijzen hebben gewaakt.

Hoe lang kan dat duren?

Duisenberg: Dat kan jaren duren. De mensen beoordelen ons over wat de centrale bank doet voor de prijsstabiliteit. Wanneer het publiek ervan overtuigd is dat wij daarin slagen, dan zij wij erin geslaagd om de euro stevig in Europa te vestigen.

Zult u dan nog voorzitter van de Europese Centrale Bank zijn?

Duisenberg: Ik hoop het.

Bent u er voorstander van om de financiële stabiliteit te versterken met doelgestelde wisselkoersen tussen de muntblokken in de wereld?

Duisenberg: Die wisselkoersverhoudingen moeten vermeden worden. Ze veronderstellen dat de landen hun hele economische politiek in dienst stellen van de wisselkoers. In de Verenigde Staten noch in Europa zijn regeringen en monetaire overheden bereid dit te aanvaarden.

Wat is het resultaat van de grote renteverhoging waartoe de bank begin november besliste?

Duisenberg: Wij bereikten wat wij wensten, namelijk in de markt het gevoelen scheppen dat in een behoorlijk lange tijdspanne geen nieuwe rentebeweging te verwachten valt.

Heeft dat uw reputatie deugd gedaan?

Duisenberg: Midden juli al begon onze manier van denken en becommentariëren te veranderen. Wij wensten de markten niet bij verrassing te pakken, omdat zij na de onverwachte rentedaling van begin april het gevoel hadden gekregen dat verrassen de politiek van de ECB was. Daarom bereidden wij expliciet de markten voor, om te bewijzen dat verrassing onze regel niet is. Het meest van al wensen wij voorspelbaar en geloofwaardig te zijn. Je kan alleen geloofwaardig zijn als je voorspelbaar bent.

Nam u de hoge beurskoersen in rekening toen u de rente verhoogde?

Duisenberg: Ja, wij kijken naar de koersen, het vastgoed en dat alles. Maar het is zeer moeilijk om dat te meten. Die dingen lopen in verschillende delen van Europa gevoelig uit elkaar, zodat wij geen eenvoudig cijfer hebben. Maar ongetwijfeld wordt de sterkte van de consumentenvraag gevoed door het zogenaamde welvaartseffect. De mensen voelen zich rijker als hun aandelen en hun woning in waarde stijgen. Maar dat is tijdelijk.

De Verenigde Staten liet de rente stijgen tot wat als een neutraal niveau beschouwd wordt. Moedigt dit u aan om de Europese rente opnieuw op te trekken?

Duisenberg: Wij weten niet wat een neutraal niveau is. Dat weet volgens mij ook de Amerikaanse Federal Reserve niet.

Hoe kijkt u tegen structurele hervormingen in de EMU-lidstaten aan? De grotere arbeidsflexibiliteit, bijvoorbeeld.

Duisenberg: Er bestaat niet één pakket hervormingen. In sommige landen gaat het zeer traag. Daarom blijven wij de regeringen aansporen en verhogen wij onze druk om hen tot hervormingen aan te zetten.

Veel winkeliers willen de euromunten en biljettten voor 1 januari 2002, om aan de nieuwe munt gewoon te geraken. Gaat u daarmee akkoord?

Duisenberg: Ja, om logistieke redenen. Wij kunnen de biljetten een paar weken vroeger ter beschikking van banken of warenhuizen stellen. Op voorwaarde dat wij de waarborg krijgen dat zij het nieuwe geld niet verdelen onder het publiek. Het grote gevaar is dat er verwarring ontstaat en dat kan de circulatie van vals geld bevorderen. Wij moedigen de eurolanden aan de munten enkele dagen eerder uit geven en wij steunen elke inspanning om het gelijktijdig gebruik van het nationale geld en de euro zo kort mogelijk te maken.

Oorspronkelijk was dat zes maanden.

Duisenberg: Dat is een verantwoordelijkheid van de nationale overheden. Bijna iedereen heeft de louter technische inspanning onderschat om bijvoorbeeld de automatische geldmachines om te schakelen, en de automaten met sigaretten en postzegels en de parkeermeters.

Is de Europese Centrale Bank klaar voor millenniumbug?

Duisenberg: De millenniumbom is onder controle. Met honderden privé-banken hebben wij met succes de tests afgewerkt.

Waar bent u op nieuwjaarsavond?

Duisenberg: Thuis in Amsterdam. Maar hier op de bank zal volk aanwezig zijn en ik ben terug voor de markten in Tokio openen.

Copyright Knack/Newsweek