In een jaar tijd zijn de prijzen van basisvoedingsstoffen enorm gestegen op de wereldmarkt. Het ziet er niet naar uit dat ze snel terug naar hun oorspronkelijke niveau zullen zakken.
Basisproducten zoals tarwe, maïs, rijst, oliën en vetten worden nooit meer goedkoop. Daar is iedereen in de voedingssector het over eens. Op de wereldmarkt werd maïs in een jaar de helft duurder, de prijs van graan verdubbelde, en die van rijst en oliën steeg nog feller. Die prijsstijgingen zijn niet van tijdelijke aard, ze zijn structureel.
‘Er is gewoonweg te weinig aanbod voor te veel vraag’, zegt Jean-Paul Schepens, gedelegeerd bestuurder van de Antwerpse rijstmakelaar Schepens & Co en een van de weinige Europeanen die in rijst handelt. ‘Door de stijgende koopkracht in opkomende landen zoals China groeit de vraag. Ze willen daar meer vlees eten, en voor één kilo vlees heb je vijf kilo graan nodig. Als 1 miljard Chinezen dus een paar kilo vlees meer eten, heeft dat een gigantische invloed op de vraag naar graan. Daarbij komt nog dat de wereldbevolking groeit, en er dus steeds meer monden moeten worden gevoed.’ Ondertussen neemt de opbrengst van de landbouw niet toe. Zo waren er ook nu weer misoogsten op verschillende plaatsen in de wereld. In Australië, bijvoorbeeld, waar de graanoogst mislukte door de droogte. Bovendien worden vooral in de Verenigde Staten steeds meer akkers voor de teelt van basisproducten voor biobrandstof gebruikt.
Daarnaast waren voedingsstoffen het voorbije jaar populair bij grote beleggers, zoals pensioenfondsen. ‘Dat heeft de prijs nog extra de hoogte ingejaagd, maar niemand weet hoeveel precies’, zegt Eddy De Mûelenaere, algemeen directeur van voedingsproducent Vandemoortele. ‘Als die investeerders ooit uit de markt stappen, kan de prijs wel wat dalen. Maar we zullen nooit terugzakken naar het niveau van een jaar geleden.’ Schepens beaamt dat: ‘Er is verhitting van de markt door die speculanten, maar het speelt maar een kleine rol in de prijsstijgingen.’
Dat de basisvoedselprijzen zijn gestegen, voelen wij elke keer weer in de supermarkt. Maar in arme landen zijn de gevolgen veel ingrijpender. Daar kan een kleine prijsverhoging immers het verschil maken tussen leven en dood. In veel landen langs de evenaar braken de afgelopen maanden dan ook hongerrellen uit. Alle mogelijke instanties, van de Wereldbank via het Internationaal Monetair Fonds tot de Verenigde Naties, breken zich het hoofd over hoe we de mondiale voedselcrisis kunnen oplossen, maar eenvoudig wordt dat zeker niet. ‘Het is een enorm probleem’, zegt Schepens. ‘Kijk naar Afrika: dat continent heeft zich niet ontwikkeld in de richting van zelfbevoorrading. Het verbouwde producten zoals cacaobonen om ze te exporteren. Maar die uitvoer levert nu zeer weinig op, en daarmee moeten dure voedingsmiddelen worden gekocht. De markt is dus totaal ontwricht, en het zal jaren duren om dat goed te krijgen.’
