De hervorming van de gezondheidszorg kost Barack Obama meer moeite dan verwacht. Hoeveel ‘change’ wil Amerika aanvaarden?

Het is Amerikaanse presidenten niet gegund om op hun lauweren te rusten. Nauwelijks een jaar nadat duidelijk werd dat hij het Witte Huis kon halen, staat het presidentschap van Barack Obama al op een keerpunt. Een president heeft minder dan een jaar de tijd om zijn agenda op de sporen te zetten. In het tweede jaar van zijn ambtstermijn gaat alle aandacht al naar de tussentijdse parlementsverkiezingen. Daarna houdt een president snel permanent één oog op zijn herverkiezing.

Het viel Obama vorige week tegen dat in de Senaat duidelijk werd dat er vóór het parlementaire reces niet meer wordt gestemd over de hervorming van de gezondheidszorg. Tientallen miljoenen Amerikanen hebben niet of nauwelijks toegang tot een ziekteverzekering. Obama maakte van de hervorming van het stelsel een hoofddoel van zijn presidentschap.

Dat de president, ondanks de grote Democratische meerderheid in het parlement, toch niet vlotjes zijn zin krijgt, heeft verscheidene oorzaken. Er is om te beginnen de financiële en economische crisis, die Obama te lijf ging met een zwaar pakket stimulerende maatregelen. Maar onder meer het boven water houden van financiële instellingen slaat dit jaar een gat in de begroting van bijna tweeduizend miljard dollar. Opiniemakers stellen vast dat een bedrag met zoveel nullen de mensen stilaan bang maakt. Het begrotingstekort speelt in toenemende mate een politieke rol – in het parlement en bij de publieke opinie.

De vrees dat de president te weinig oog heeft voor het tekort beperkt zijn manoeuvreerruimte. Ook omdat niet helemaal duidelijk wordt wie de prijs van een meer universele ziekteverzekering zal betalen. Op zoek naar een brede consensus tekende Obama wel de grote lijnen van de hervorming uit, maar hij liet de uitwerking aan het parlement over. Daar ligt nu een plan voor dat geld voor de extra kosten zoekt bij een belastingverhoging voor de hogere inkomens. Daar zijn niet alleen de Republikeinen het niet mee eens, maar ook steeds meer Democraten. De zogenaamde Blue Dog Coalition, een groep van gematigde en conservatieve Democraten, wil dat het plan ten minste grondig wordt aangepast.

Obama kan de groep moeilijk dwingen. Ze hebben hun aanhang vaak in het zuiden van de VS en het zijn hun stemmen die hem vorig jaar over de drempel hielpen. Als hij nu een partizane wet laat stemmen die hen bij hun kiezers in de problemen brengt, riskeren ze volgend jaar hun zetel te verliezen en spelen de Democraten de winst kwijt die in november werd geboekt.

Er zijn Republikeinen die met zin voor overdrijving voorspellen dat de gezondheidszorg het Waterloo van Barack Obama wordt. De discussie over de noodzakelijke hervorming zal in ieder geval leren hoe sterk hij echt staat. In zijn partij en in het land. Als hij deze slag verliest, is dat ook slecht nieuws voor de rest van zijn progressieve agenda die nog op tafel ligt. Onder meer op het vlak van de klimaatverandering. Het ontlokte een waarnemer de opmerking dat veel Amerikaanse kiezers wel van de man houden, maar misschien niet noodzakelijk van zijn politiek.

door Hubert van Humbeeck

Zes maanden na zijn eedaflegging staat Barack Obama al voor een moment van de waarheid.