New York kiest op 5 november een nieuwe burgemeester. Dat wordt alvast níét Michael Bloomberg, die na twaalf jaar niet herverkiesbaar is. Zijn opvolger kan maar beter goed uitgeslapen aan de start komen.
De kelder van Audrey Silk (49) onder haar woning in Hendrickson Street in Brooklyn biedt een eigenaardige aanblik. Aan waslijnen hangen tientallen tabaksbladeren te drogen. Ook haar badkamer gebruikt ze als droogruimte. Haar voor- en achtertuin staan vol met de planten. ‘Ik maak mijn eigen tabak. Je wilt niet weten wat dat per jaar scheelt.’
Silk heeft een pesthekel aan Michael Bloomberg, de 71-jarige burgemeester van New York. Hij heeft het rokers in zijn stad bijzonder moeilijk gemaakt. Niet alleen kost een pakje sigaretten er door zijn toedoen ongeveer 13 dollar (9,50 euro), roken is vrijwel overal verboden in de stad. Wie in Central Park of een ander stadspark een sigaret opsteekt, krijgt een boete van 50 dollar – de rook is slecht voor de joggers, vandaar. Het beleid heeft effect. Van alle New Yorkers rookt nog maar 14 procent – het Amerikaanse gemiddelde is 18,9 procent. Zelfs schizofrenen, die normaal twee à drie pakjes per dag roken, zijn in New York door dit beleid minder gaan roken, merkte dr. Mary O’Sullivan afgelopen zomer op in de New York Times.
‘Ik ben van lieverlee zelf tabak gaan produceren’, moppert Silk. ‘Daar kan hij tenminste niet aan komen. Hoewel, als het even kan wil hij ook roken binnenshuis verbieden. Wat denkt hij wel? Hij kan mij toch niet vertellen wat ik in mijn eigen huis doe? Ja, dan komt hij aan met dat verhaal over passief roken. Daar overtuigt hij mij niet mee. Weet je wat het probleem met die Bloomberg is?’ vraagt de gepensioneerde politieagente op samenzweerderige toon. ‘Hij is een ex-roker die helemaal gezond is geworden. Dat zijn de ergste. Want nu wil hij zijn puriteinse levensstijl aan iedereen opdringen.’
De kinderjuf
Van alle bijnamen die de burgemeester in de voorbije jaren heeft vergaard – zoals Miguel Bloombito op Twitter, vanwege zijn luimige Spaans – is Nanny Bloomberg (of Mommy Mayor) de meest veelzeggende. De kinderjuf. Bloomberg zal de New Yorkers, die hij te dik en daarmee te duur voor de gezondheidszorg vindt, wel vertellen wat goed voor ze is. Zo verplichtte hij restaurants om op hun menu’s het aantal calorieën per gerecht af te drukken. Afgelopen jaar nog riep hij de toorn van de frisdrankindustrie over zich af, door bekers suikerhoudende frisdrank van een halve liter of groter te verbieden. In dat laatste geval werd hij teruggefloten door de rechter, die oordeelde dat de burgemeester daar niets over te zeggen heeft. Bovendien nam de rechter het hem kwalijk dat hij de gemeenteraad van New York volledig had gepasseerd.
Maar het zou Bloomberg tekortdoen om hem louter af te rekenen op zijn (goedbedoelde) paternalisme. Want New York staat er in vrijwel alle opzichten beter voor sinds hij aantrad als burgervader, nota bene een maand of vier na de verwoestende aanslagen van 11 september 2001. Hij moest leiding gaan geven aan een stad in verwarring, een stad die op wraak belust was, een stad die was ondergedompeld in diepe rouw. Een stad als een gewond dier. New York werd in 2008 ook nog eens keihard getroffen door de economische crisis, de grootste sinds die van 1929 – de financiële sector is er goed voor de meeste banen. Bloomberg sprak doodsbange New Yorkers vaderlijk toe – in zijn zondagse trui – toen één jaar geleden superstorm Sandy dood en vernieling zaaide in de stad. De burgemeester nam vanaf dag één de leiding.
Ga er maar eens aan staan: een stad met 8,3 miljoen inwoners besturen. Mensen met dromen, die meestal niet uitkomen. Mensen die puissant rijk of straatarm zijn. Bloomberg zit in de eerste categorie: hij is met een geschat vermogen van 31 miljard dollar de zevende rijkste Amerikaan. Hij heeft dat kapitaal vergaard met zijn mondiale financiëledatabedrijf Bloomberg. Ooit zei hij dat hij zich na zijn burgemeesterschap op liefdadigheid zou storten en al het geld zou weggeven.
Zijn rijkdom heeft hem nooit tegengehouden om voor zijn stad te vechten. Het aantal banen in New York is gestegen, met tienduizenden tegelijk. Het nieuwe World Trade Center is zo goed als klaar. De stad is nagenoeg overeind gekrabbeld na het natuurgeweld van een jaar geleden, en werkt hard aan deltaplannen om een ramp van zo’n omvang te voorkomen.
En, zo zullen veel New Yorkers Bloomberg nageven, de stad is er stukken veiliger op geworden. Maandag 28 november 2012 werd zelfs wereldnieuws. Die dag werd er voor het eerst sinds lange, lange tijd niemand vermoord in de stad. Maar de manier waarop hij dat resultaat bereikte, is controversieel. De politie houdt zonder aanleiding vrijwel louter kleurlingen aan, om ze vervolgens grondig te fouilleren. Dat stop-and-frisk-beleid is je reinste racisme, zeggen critici. Maar Bloomberg wijst op de misdaadcijfers, die drastisch zijn gedaald, mede omdat bij die acties enorm veel illegale wapens in beslag worden genomen.
Zelf vatte Bloomberg zijn burgemeesterschap tijdens een toespraak in downtown Manhattan zo samen: New York City is de wereldleider op het gebied van veerkracht geworden. New York City bloeit. De economie groeit. De misdaad staat op een historisch dieptepunt. En de miljoenen inwoners leven langer dan tien jaar geleden.
Wie door de straten van New York wandelt, rijdt of fietst (dat laatste beveelt de burgemeester zeer aan) ziet vrijwel overal de hand van Bloomberg. Daarvoor hoef je niet eens naar New York te komen. Want door een belastingvoordeel voor de filmindustrie besloot een flink groeiend aantal producenten weer in de stad aan de oostkust te gaan draaien. Het leverde New York volop reclame op en 2 miljard dollar extra aan vergunningen. Of neem Times Square, dat de burgemeester autoloos maakte. Die laatste maatregel willen de twee nieuwe burgemeesterskandidaten trouwens beiden (gedeeltelijk) terugdraaien. Want, zo zeggen ze, het is wel leuk voor de toeristen, maar New Yorkers willen ook graag een beetje doorrijden.
Bloomberg Park
Op dinsdag 5 november kan New York uit twee burgemeesterskandidaten kiezen. Joe Lhota, de slissende Republikein met een berg bestuurlijke ervaring. Was nog viceburgemeester van New York ten tijde van Rudolph Giuliani, en stond aan het hoofd van het openbaarvervoersbedrijf van de metropool. In de peilingen ligt hij fors achter op Bill de Blasio (52), een boomlange Democraat die als ombudsman de luis in de pels is van het huidige stadsbestuur. Van een stad besturen heeft hij amper kaas gegeten – hij was de verrassende winnaar van de Democratische voorverkiezingen. Hij dankt zijn populariteit mede aan zijn bijzondere gezin. De Blasio is getrouwd met de donkere Chirlane McCray, die voor ze hem ontmoette op vrouwen viel. Ze hebben twee kinderen, hun zestienjarige zoon Dante heeft een indrukwekkend afrokapsel. De familie heeft een eigen dansje en voerde dat weleens op een verkiezingspodium op. Zijn critici vinden dat hij te populair bezig is en zich wat meer op de inhoud moet concentreren.
De partijloze Bloomberg, voorheen Democraat, later Republikein en sinds 2007 onafhankelijk, heeft geen voorkeur uitgesproken voor wie de 109e burgemeester van New York wordt. Zijn taak als nummer 108 is zo goed als volbracht. In de stad wordt nu al gesproken van ‘het tijdperk-Bloomberg’. Dát telt voor hem, niet wie hem opvolgt. ‘Toen Giuliani vertrok en ik kwam, betekende dat zogenaamd het einde van de wereld. Niemand wist wat die miljardair van plan was. Ze dachten dat ik de stad zou vernietigen. Dat is niet gebeurd. Kijk eens naar de dingen die we hebben gedaan – infrastructuur, onderwijs, criminaliteit, armoedebestrijding, culturele instellingen’, somt hij op in een interview met New York Magazine. Op de vraag wat in New York naar hem vernoemd zou moeten worden, antwoordde hij: ‘De naam van Central Park valt zeker niet te wijzigen?’
DOOR STIJN HUSTINX IN NEW YORK
New York staat er beter voor sinds Bloomberg aantrad als burgemeester, nota bene een paar maanden na 9/11.
