Jean Gol, aanvoerder van de Franstalige liberalen en een veteraan van het Mouvement Populaire Wallon, verkondigde graag dat de Vlamingen in 2002 hun slag wilden slaan. Want in dat jaar zou de verjaardag van de Guldensporenslag worden gevierd – volgens hem de klaroenstoot waarop de Vlamingen wachtten om België op te blazen en de onafhankelijkheid uit te roepen. Gol, die in 1995 plots overleed, heeft de rust en de vlijt die in 2002 in Vlaanderen heersten niet meer mogen meemaken.

Nu en dan groeit er onrust over de toekomst van het koninkrijk. Vorige week nog organiseerde politicoloog Carl Devos van de Universiteit Gent een druk bijgewoonde studiedag over de kwestie. Quo vadis Belgica?, luidde de vraag waarop een antwoord werd verwacht.

De voorstellen die door de deelnemers aan de debatten in het Vlaams parlement naar voren werden gebracht, waren erg uiteenlopend. Bijgevolg kwam er geen welomlijnd beeld van wat het eindresultaat van al die staatshervormingen en Belgische compromissen moest worden.

De groep In de Warande, die overwegend Vlaamse zakenlui verenigt, heeft alvast een eenduidig antwoord geformuleerd met een Manifest voor een zelfstandig Vlaanderen in Europa.

Met dat werkstuk, niet toevallig gelekt aan de vooravond van het congres van het Vlaams Belang, wordt de communautaire zenuwachtigheid die de laatste weken is ontstaan rond het Generatiepact, nog eens aangeblazen.

Verderop in het blad beweert de Luikse PS’er Jean-Maurice Dehousse, oud-strijder van vele communautaire veldslagen, dat al wie momenteel in de federale stuurcabine zit, zelfs vice-premier Laurette Onkelinx, zich ernstig zorgen maakt over de toekomst van België. Want het gaat echt niet goed. De herverdelingsstaat levert steeds minder welvaart af. En de een laten bloeden om de ander te voeden, is geen optie meer.

‘H et liberaal-socialistische kabinet geleid door Guy Verhofstadt is kwetsbaar en de kans bestaat dat het vroegtijdig uiteenvalt. De coalitie is verscheurd, communautair – tussen Vlaamse en francofone partijen – en ideologisch – tussen liberalen en socialisten. Het parlement zal moeten debatteren over de verdere overdracht van bevoegdheden naar de regio’s.

Teruglopende investeringen en toenemende inflatie laten de economische groei stranden op 2 procent. De publieke financiën zullen een deficit te zien geven – of liever, de regering zal toegeven dat ze in het rood zit, na twee, drie jaar creatieve boekhouding om dit te verdoezelen.’

Die aantijging komt niet uit een opruiende publicatie van de oppositie, maar staat te lezen in de voorbeschouwingen voor 2006 van The Economist, een van de liberale bijbels van Europa.

De paarse meerderheid beseft dat ze zich in de problemen heeft gewerkt en dat ze elke politieke slagkracht ontbeert om tot een efficiënt pact tussen de generaties te komen. Die zwakte inspireerde de Vlaamse zakenlui tot hun Manifest voor een zelfstandig Vlaanderen. Of zoals een van de ondertekenaars vorige week zei: ‘We slagen er niet in, omdat Wallonië op de rem staat, tot economische hervormingen te komen die het land laten meesporen met de globalisering. Laten we daarom, Vlamingen en Franstaligen, elk onze weg kiezen.’

De meerderheid heeft bovendien de eigen onmacht georganiseerd. Door de financiële miskleun die het Lambermontakkoord blijkt te zijn – Luc Coene, gewezen kabinetschef van premier Verhofstadt, nu topman bij de Nationale Bank, heeft dat ooit aangetoond – hangt de wet die de financiële stromen naar de deelgebieden reguleert, als een strop om de hals van de federale overheid.

De kwalijke gevolgen van de financieringswet, van een krakende begroting en het uitblijven van de noodzakelijke economische en sociale hervormingen naderen het snijpunt.

Op de studiedag van Carl Devos werd veelvuldig herhaald dat er in Vlaanderen geen meerderheid is voor de opheffing van België. Maar wat als die vraag binnen afzienbare tijd opnieuw wordt gesteld, wanneer de welvaart aan het tanen gaat en de sociale systemen worden afgetakeld?

Geldgebrek is een doortastende maar ook bijzonder gevaarlijke hervormer. Want in zulke momenten geldt vaak de stelregel van Hollywoodlegende Mae West: ‘Als ik moet kiezen tussen twee zonden, dan kies ik altijd die welke ik nog niet heb geprobeerd.’

Rik Van Cauwelaert