Wij Belgen hebben meer dan 150 miljard euro op onze spaarrekeningen geparkeerd. Maar de laatste maanden zijn er stevige scheuren verschenen in de voorgevel van een aantal Belgische banken. Moeten we ons zorgen maken of valt het allemaal best mee?
MOET IK DRINGEND MIJN SPAARGELD OP EEN ANDERE REKENING ZETTEN?
Wie geen actie onderneemt, blijft zitten met het klassieke spaarboekje, dat meestal minder dan 2 % rente oplevert. Goed rondkijken, tarieven vergelijken en uw spaargeld doorsluizen naar een rekening met een hogere opbrengst is dus de boodschap. Risico’s hoeft u niet te nemen, want zowat alle banken hebben intussen een spaarrekening met een basisrente van 4 %. Het verschil zit hem in de aangroei- en getrouwheidspremies. Uw weg daarin vinden zal vermoedelijk evenveel inspanning vergen als een tocht door de tarievenjungle van de gsm-operatoren. Een stevige machete komt ongetwijfeld van pas. Feit blijft wel: zolang de inflatie op jaarbasis boven de 5 % uitkomt, verliest u hoe dan ook een beetje koopkracht. Alternatieven voor het spaarboekje zijn er genoeg, maar dan moet u risico’s nemen of uw spaargeld voor langere tijd vastzetten.
WAAROM STIJGT DE RENTE NIET OP ALLE SPAARREKENINGEN?
Simpel gezegd? Omdat de banken erop rekenen dat veel klanten niet in de gaten hebben dat ze met een simpele ingreep een stuk meer rente kunnen opstrijken. De slag om de spaarder is een paar weken geleden losgebarsten, maar het kost natuurlijk handenvol geld om iederéén extra rente uit te betalen. Tot voor kort dachten de grootbanken dat ze rustig hun lage tarieven konden behouden, maar dat veranderde toen bleek dat steeds meer klanten hun spaargeld liever bij kleinere spelers met een veel hogere rente parkeerden. Het wonder van de vrije markt heeft zich voltrokken, zeg maar. De rek is er nu wel uit, omdat de banken wettelijk gezien niet meer dan 4 % basisrente mogen geven. Wie op zijn krent blijft zitten of geen toegang heeft tot internet om een onlinerekening te beheren, is bij veel banken de pineut.
DREIGEN ER FAILLISSEMENTEN IN DE BELGISCHE BANKWERELD?
‘Je mag nooit zeggen dat het niet gaat gebeuren, maar de Belgische banken zijn veel stabieler dan die in de VS’, vertelt Danny Reweghs van het weekblad Cash. ‘Het is niet zo dat banken over de kop gaan omdat ze slecht presteren op de beurs.’ Als het toch grondig misgaat, hebben u en ik weinig te vrezen als we niet overdreven veel spaargeld hebben. Het Beschermingsfonds garandeert de terugbetaling van 20.000 euro per klant. Wie meer geld heeft, kan overwegen om zijn centen te spreiden over verschillende banken. U strijkt dan wat minder rente op, maar slaapt wellicht wat rustiger. Steeds meer mensen zetten die stap.
STEL DAT IK NIET TEVREDEN BEN MET EEN SCENARIO WAARIN IK MAAR EEN BEETJE KOOPKRACHT VERLIES. MOET IK DAN NU AANDELEN KOPEN?
De beurzen hebben zware klappen gekregen, maar het is nog lang niet duidelijk waar de kansen liggen. Het risico bestaat wel degelijk dat we de bodem nog niet gezien hebben. Volgens Reweghs is dit nog niet het moment om massaal naar de beurs te trekken, tenzij u een liefhebber van Russische roulette bent. De hamvraag is natuurlijk: welke aandelen zijn veilig? ‘Voor de banken en typische consumptieaandelen zoals auto’s en supermarkten is het wellicht nog wat te vroeg. Daar zullen waarschijnlijk nog klappen vallen’, waarschuwt Reweghs. ‘Ik zou me eerder richten op energie en landbouw, sectoren die nog steeds gouden zaken doen. Een andere mogelijkheid is investeren in bedrijven die sterk aanwezig zijn in groeilanden als China en India. Ook daar gaat de economische groei wat minder hard, maar nog altijd een stuk beter dan hier.’
KLOPT HET DAT DE BANKEN DE UITBETALING VAN EEN HOGERE RENTE PROBEREN TE RECUPEREREN VIA EEN VERHOGING VAN DE HYPOTHEEK-RENTE?
Niemand moet zich illusies maken: als de banken aan de ene kant meer uitgaven hebben, zullen ze automatisch proberen elders wat meer te verdienen. Om hun winstmarge te behouden en de aandeelhouders gelukkig te maken, zullen ze hun hypotheken stilaan duurder maken. De huizenmarkt groeit nu al minder snel, omdat potentiële kopers de neiging hebben om de kat uit de boom te kijken in onzekere tijden. Het gevolg is dat de snelle groei van de prijzen van de afgelopen tien jaar stilvalt.
HOE GROOT IS HET RISICO DAT DE PRIJS VAN DE HUIZEN TOTAAL INSTORT, ZOALS IN DE VERENIGDE STATEN?
De situatie is totaal anders. De meeste Belgen hebben behoorlijke financiële reserves, zodat het zelden gebeurt dat mensen hun hypotheek niet meer kunnen betalen. Belgische banken zijn ook niet geneigd om je een lening te geven voor het volledige aankoopbedrag, en dat is een verstandige keuze. Zolang de bankiers de markt niet overstelpen met huizen die ze zo snel mogelijk willen verkopen, is de kans klein dat de prijs gevoelig zal dalen. In de Verenigde Staten, maar ook in Spanje en het Verenigd Koninkrijk is dat wel gebeurd, omdat ongeveer iedereen daar een hypotheek kon krijgen. ‘In bepaalde segmenten – appartementen aan de kust bijvoorbeeld – zou de prijs van vastgoed kunnen dalen, maar ik zie geen reden voor paniek’, zegt Reweghs.
MOET IK BANG ZIJN VOOR MIJN AANVULLEND PENSIOEN?
Bijna iedereen doet tegenwoordig aan pensioensparen, en veel mensen bouwen ook een aanvullend pensioen op via hun werkgever. De pensioenfondsen zijn echter ook aanwezig op de beurs en delen dus in de klappen. Toch is het niet nodig om te vrezen voor uw sappige appeltje, want dergelijke fondsen werken per definitie voor de lange termijn. Als iedereen gewoon zijn bijdragen blijft betalen, kunnen de pensioenfondsen net als iedereen koopjes doen op het moment dat de beurzen slecht presteren.
HOE ZIET HET WORSTCASESCENARIO ERUIT?
Als de inflatie op het huidige peil blijft steken, zullen de Centrale Banken geen andere keuze hebben dan hun rentetarieven te verhogen. Wie geld wil lenen, moet daar dan meer voor neertellen. Zo’n ingreep heeft een remmend effect op ondernemingen, die eerder geneigd zullen zijn om de buikriem aan te snoeren dan om te investeren. En als er massale ontslagen vallen, krijgen meer mensen moeite om hun hypotheek af te betalen en kunnen de banken in ademnood raken. Een zwartkijker ziet in zo’n scenario algauw lange rijen ongeruste klanten opdoemen bij de bankkantoren om hun spaargeld op te nemen. Paniek werkt aanstekelijk. Maar zover is het nog lang niet. Kenners gaan ervan uit dat de inflatie uiteindelijk wel zal bedaren, maar niemand durft te voorspellen hoelang dat gaat duren. De Belgen hebben extra pech, want bij ons ligt de inflatie – veroorzaakt door de onverwacht hoge prijzen voor energie en voedsel – een stuk hoger dan in de buurlanden. Een deel van de verklaring ligt ongetwijfeld bij de politieke crisis en de sterke positie van Electrabel.
WAAR KAN IK TERECHT VOOR ONAFHANKELIJK ADVIES OVER MIJN SPAARCENTEN?
Grote vissen kunnen nu al rekenen op een persoonlijke service bij hun bank, maar voor gewone stervelingen is er nauwelijks advies op maat. U moet er rekening mee houden dat uw bank er alle belang bij heeft om de eigen beleggingsproducten aan de man te brengen, en de ervaring leert dat dat niet noodzakelijk de beste keuze is voor de argeloze consument. Er zit dus een kanjer van een gat in de markt voor beleggingsadviseurs die zich willen bezighouden met de kleintjes. ‘Een second opinion vragen is altijd een goed idee’, vindt ook Reweghs. ‘Als er één positieve kant zit aan deze crisis, dan is het wel dat consumenten steeds kritischer worden als het gaat om sparen en beleggen. En dat is maar logisch ook: wie een wasmachine wil kopen, heeft er alle belang bij om de prijzen in een paar winkels te vergelijken. Dan moet je dat zeker doen wanneer je je spaargeld aan iemand toevertrouwt.’
DOOR MANU SINJAN
